Өлең, жыр, ақындар

Мұхтар Әуезов

Мұхтар Омарханұлы Әуезов – қазақтың ұлы жазушысы, қоғам қайраткері, ғұлама ғалым, Қазақстан ғылым академиясының академигі (1946), филология ғылымдарының докторы, профессор (1946), Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген ғылым қайраткері (1957).
Ол қазіргі Шығыс Қазақстан облысының Абай ауданы жерінде 1897 жылы жиырма сегізінші қыркүйекте туған. Алғашқыда 1908 жылы Семейдегі Камалиддин хазірет медресесінде оқып, одан кейін орыс мектебінің дайындық курсына ауысады. 1910 жылы Семей қалалық бес кластық орыс қазына училищесіне оқуға түсіп, соңғы класында оқып жүргенде «Дауыл» атты алғашқы шығармасын жазады.

Училищені 1915 жылы аяқтап, Семей қалалық мұғалімдер семинариясына түседі. Семинарияда оқып жүріп Шәкәрім Құдайбердіұлының «Жолсыз жаза» дастанының негізінде «Еңлік-Кебек» пьесасын жазып, оны 1917 жылы маусым айында Ойқұдық деген жерде сахнаға шығарады.


Туындылары Өлеңдері Нақыл сөздері

Күшіңе сенбе, адал ісіңе сен.

Ілмектер: іс, күш, еңбек ету Мұхтар Әуезов

Өзіне-өзі ғашық болушылық – бұл адамның үлкен соры. Бұл, ең алдымен, өзімшілдікті, күншілдікті туғызады.

Ілмектер: ғашық, сор, өзімшілдік, күншілдік Мұхтар Әуезов

Алтын анам, Отаным, сенен аяр жаным жоқ, сенен үркер күшім жоқ - деп ер қайратыңа мін дағы, өрге бас.

Ілмектер: отан, ана, қайрат Мұхтар Әуезов

Адам баласының жаман құлқы жаратылысынан емес, өскен орта, алған үлгі, өнеге білетіндігінен және түзелу, бұзылу жас уақытта болады.

Ілмектер: адам, мінез, жастық Мұхтар Әуезов

Амал: кіжіну бар, килігу жоқ.

Ілмектер: амал Мұхтар Әуезов

Адам көркі – ақыл.

Ілмектер: адам, ақыл Мұхтар Әуезов

Жауға – жалынба, досқа – тарылма.

Ілмектер: жау, дос Мұхтар Әуезов

Ұстаз – ұлы есім.

Ілмектер: ұстаз Мұхтар Әуезов

Кісінің бір ғайыбын маған айтқан адам – менің жүз ғайыбымды кісіге айтар.

Ілмектер: айып, кісі, айту Мұхтар Әуезов

Өзіне өзі ғашық болу - адамның үлкен соры, бұл ең алдымен өзімшілдікті, күншілдікті туғызады.

Ілмектер: ғашық, өзімшілдік Мұхтар Әуезов

Бұл дәуірде өз тілін, әдебиетін білмеген, қадірлемеген адам толық мәнді интеллигент емес деуге де болады. Себебі, ол қандайлық мамандық білімі болса да, рухани ой тәрбиесінде сыңаржақ азамат болады.

Ілмектер: дәуір, тіл, адам, интеллигент, рухани, тәрбие, азамат Мұхтар Әуезов

Өнерпаз болсаң, өр бол.

Ілмектер: өнерпаз, өр Мұхтар Әуезов

Қыл өтпестей татулықты бір ашуға сатпайық.

Ілмектер: татулық, ашу Мұхтар Әуезов

Азамат сыны – ерлік, ерлік сыны – елдік.

Ілмектер: азамат, сын, ерлік, елдік Мұхтар Әуезов

Аузымен айды алып, қолымен қосаяқ соға алмайтын жандар бар.

Ілмектер: ауыз, қол, жан Мұхтар Әуезов

Білім – бақтың жібермейтін қазығы,
Білімсіз бақ – әлдекімнің азығы.

Ілмектер: білім, білімсіз, бақ, азық Мұхтар Әуезов

Жолдасын таппаған ер азады,
Басшысын таппаған ел азады.

Ілмектер: жолдас, ер, басшы, ел Мұхтар Әуезов

Іздессең – табарсың, алыссаң – аларсың

Ілмектер: іздеу, табу, алысу, алу Мұхтар Әуезов

Қызғаныш – құрт ауруы, мыс қазанда қайнайтын азап оты.

Ілмектер: қызғаныш, құрт, ауру, азап, от Мұхтар Әуезов

Тумай жатып – толдым деме, толмай жатып – болдым деме.

Ілмектер: толдым, болдым Мұхтар Әуезов

Қарап көріңіз