Өлең, жыр, ақындар

Жұмекен Нәжімеденовтың соңғы монологы

Қане, қаншалық тереңге шөге аласың?!
Мүжілген,
Малтатаста да бар қасірет,
Тұңғиықта мәңгі қалғандығы үшін емес.

Толық

Күз

Күз келді, жапырақтар жерге түсті,
Бейне сурет салғандай түрлі-түсті.
Күз ару құдіретіңді айтшы маған,
Сұлулығың көз тартар, неткен күшті.

Толық

Қазанат кермедегі кісінейді...

Жалыңды тартып мінген азаматым,
Айналдым, атыңыздан, қазанатым!
Кісінеп жібергенде сен қиырдан,
Рухым кесірліктен тазаратын.

Толық

Ғажап па едің, ей, өмір?!

Арқау болдың жыр-ағынға,
Тұнжыратса тұнық түн.
Құшағыңа құладым да,
Бар мұңымды ұмыттым.

Толық

Ұяттан күн тұр өртеніп

Аққудай аппақ дүние,
Жаралған маған, саған да.
Ғаламат отқа күн ие,
Жылуын сыйлар ғаламға.

Толық

Тіс дәрігеріне

Салқын қанды, сұрғылт түсін бұзбаған,
Күн кешемін мына әлемде сыздаған.
... Түсі жақсы жан едіңіз жайдарлы,
Тістің жайын айтыңызшы, сіз маған!

Толық

Диалог

- Байқағаным – күрсіндің.
- Бұл өмірді қасіретпен бір сүрдім.
Өткендерін есіне алып өкситін,
Махаббаттың жолындағы қыршынмын.

Толық

Ұқсастық

Жылап аққан сылдырындай жылғаның,
Түсінемін тірі жанда сыр барын.
... Байқап қалдым, қоқыс терген әйелдің
Гүлге қарап, мұңға батып тұрғанын.

Толық

Шөлді кезем сен үшін

Келем деп ең – келмедің,
Хабарыңды бермедің.
Қалды дейсің, жаным-ау,
Сенен басқа менде кім?

Толық

Мән

Шақырмас шалқар көлің де,
Қызықтырмайды төрің де.
Түсінген жанға тереңдеу,
Өмірдің мәні - өлімде!

Толық

Сынық қанат

Қорықпай көрінгеннің табасынан,
Тағдырдың ұстап алып жағасынан.
Мен саған арнағанмын өмірімді,
Сезімім асқан күні сабасынан.

Толық

Жау жаңбыр...

Кетіп ед, өксік басып өмірімді,
Жау, жаңбыр!
Жушы менің көңілімді.
Тамшының құлаққа ұрған тырсылын-ай,

Толық

Сәттерім бар...

Кейде
Сезімге ерік беріп,
Көз жасымды алатын төгіп-төгіп,
Арылатын мұңымнан көбік-көбік

Толық

Балбал тас

Мұнар күннің мұрасы,
Тілін білсең – сұрашы.
Қыр басында балбал тас,
Сан ғасырдың куәсі.

Толық

Жетеді!..

Жетеді қинағаның!
Мені бақыт балымен сыйла, жаным.
Өзің барда өмірім гүл атқанмен,
Өзің жоқта жоғалтқан сый да мәнін.

Толық

Ұлытаудың бүлдіргені

Төзген өмір дауылына,
Басшы мені бауырыңа.
...Жетсем екен сағым болған
Бала шақтың ауылына.

Толық

Елу сегіз

Жаһаннамның жойқын суы тасып ед.
58.
Есіңізде бар ма әлі,
Жазықсыздың жанындағы қасірет.

Толық

Талшыбық

Жапырағынан жас емес-ау, зар шығып,
Қара күздің жаңбырына малшынып.
Қалтырайды суық желдің өтінде,
Сен екеуміз отырғызған талшыбық.

Толық

Қара сым...

Керім-күннің есіңе алып қалыбын,
Сен де мені ойлайсың ба әлі күн?
Сенсең егер, мына жалған өмірдің
Кермек дәмін сен арқылы таныдым.

Толық

Есімде

Тұралаған тірліктің,
Тараймын кеп тұлымын.
Шейіт болған шындықтың,
Жемдеп жүрмін құлынын.

Толық

Алаш көгі күрсініп…

Асқақ еді тұлғаңыз, асқақ еді,
Қиялымды қияға бастап еді.
Мың шық тұнып сезімнің сеңгіріне,
Тұншықтырып кеттіңіз жасқа мені.

Толық

Сырласайық енді үнсіз...

Бір өзіңді жаным дермін,
Болмас менде жалқы мұң.
Жанарыңнан жалын көрдім,
Жалын көрдім, алтыным!

Толық

Әке

Ұлылық қой – ұраны,
Қасиетін айт, ерек.
Жел өтінде тұрады,
Биік өскен бәйтерек.

Толық

Бұл дүниеде ең тәтті не, білдің бе?

Жанды тербеп жақсылықтың сый-үні,
Мойындайды мұны жұрттың дүйімі.
Адамзатқа әлімсақтан құдірет,
Ана деген - ұлылықтың биігі.

Толық

Киік лағы

Қалайша елжіремей тұра алайын,
Өзіңде – бар нәзіктік, сірә, дәйім.
Жалғанның жаурадың-ау желінен сен,
Келе ғой жақынырақ, құралайым.

Толық

Арғымақ күйші бала

Пай-пай, о-ой!...
Екпіні үйді жығып, жар құлатқан,
Селтиіп, соңындағы ел шанды қапқан,
Қарадай қалтырайды

Толық

Ана

Ана,
Мен сенің білегіңде ұйықтадым,
Әлдиің әлі күнге сүйікті әнім.
Тасқа басқан таңбадай,

Толық

Уа, Қарқаралым

Уа, Қарқаралым,
Айнала тау қоршаған,
Бұл биіктік маған да сор,
Сор саған!

Толық

Ортаңа келгенді көрдім

Ортаңа келгенді көрдім,
Шібішін жетектеп,
Сілікпесі шығып жеткен-ді.
О, туған жер,

Толық

Мереке

Мереке*, мынау,
Сен туған жер ғой Балқантау,
Балқантау деген бағзыдан қалған тарпаң тау!
Қазыбек бабам Сыр бойын тастап келгенде,

Толық

Балығың мылқау

Балығың мылқау,
Халығың момын, Беталыс*,
Ақиқат дейтін ауылдың сенен шеті алыс.
Зымыран саған запыран құсып кетіп ед,

Толық

Кеудемізде қазақтың шері қалған

Кеудемізде қазақтың шері қалған,
Мені де арман арбаған, сені де арман.
Періште қып туып ең Қарқаралы,
Пенде қылып жіберді пері жалған.

Толық

Уа, Кент тауы

Уа, Кент тауы,
Қара-Шордың құтты мекені,
Ұлдары бұдырайған торсық шекелі.
Қыздары – Хиуадағы қызыл базардың,

Толық

Қарқаралы

Қарқаралы,
Қазылық,
Шөккен нарым,
Қара орманым – тау киген шекпен қалың.

Толық

Қарағайлы

Қарағайлы,
Кеннен қалған мына тау,
Менен қалған мына тау.
Сыздауықтың орнындай,

Толық

Қабарған бұлт - Қарқаралым

Қабарған бұлт - Қарқаралым,
Қансыраған кәрі шың!
Құрлықтағы қарт аралым,
Сен Абылдың зарысың!

Толық

Жиренсақал

Жиренсақал,
Жиегі жидек, дәмі бал,
Көліңді қосып ойласам,
Анамның көлдей қалы бар.

Толық

Қазыбек баба рухына

Қаз дауысы қалықтап,
Қыдырдай боп қадірі,
Алатаудай заңғарым,
Заманынан зады ірі.

Толық

Менің Қарқаралым!

Кеудемді тіліп тұңғышта жұтқан оттегім,
Шыр ете қалып, шынарың болып көктедім.
Аршаңның иісі аластап сәби тәнімді,
Шілдесуымды жаңбырмен құйған көктемім.

Толық

Сезімнің сен бе тұрағы

Жайылған ойдың сенсің көлемі
Жинақталуға келмейтін.
Кешірмемнің де сенсің дерегі,
Мен өлсем дағы өлмейтің.

Толық