Өлең, жыр, ақындар

Ленин мавзолеиінде

Бұл ұстаз — еңбекшінің ардақтары,
Асқар таудай панасы, қорғандары.
Ұйықтап жатқан сықылды көрінгенмен,
Көп тұрдық, ұйқысынан оянбады.

Толық

Қызыл арқа

Сап-сары биік белдерде,
Сарғайған түссіз жерлерде,
Сап-сары киім киініп,
Қабағы бұлттай түйіліп,

Толық

Михаил Иванович Калининге

Құрметпен қарсы аламыз, келген қонақ,
Азаттық езілгенге берген қонақ,
Мейлі қай ұлт болсын, жылағанның
Кез жасын тыйып, мұңын көрген қонақ.

Толық

Еңбекші қазақ

Төрт жылға аяқ аттадың,
Тебіренбей қарап жатпадың,
Тәрбиеші ананың
Адал сүтін ақтадың.

Толық

Ит үреді, керуен көшеді

Қотаншы ит қой жағалап жүреді,
Өз қотанын шыр айналып үреді.
Шөптің басы әлдеқалай қозғалса,
Бұл дыбысқа ыза болып біледі.

Толық

Ұшқыш кемеде

Қара жерді қылғандай мүлде талақ,
Құс батыры, қырандай жайып қанат,
Ұшқыш кеме ішіне мініп алып,
Жоғарғы көтерілдім көкке қарап.

Толық

Күресшіл ұрпаққа

Жаз күні жайнаған гүл жан-жақ кілең,
Жердің беті масаты жайған кілем.
Көкте көлбей қалқыған сирек бұлыт
Бір түстес жерде, көкте шаттық рең.

Толық

Жазғы таң

Қараңғылық серпіліп,
Бозамық боп атар таң,
Бірен-саран адақтап,
Қалды жымың жұлдыздан.

Толық

Бостандық

Бай, мырзаға басыңды иіп жалынып,
Төрелерге «құдайым» деп табынып,
Ақысыз, пұлсыз, бір аяқ асқа жұмыс қып,
Жүруші едің қысы-жазы сарылып.

Толық

Мәлипаға

Болғанмен ұл да адам, қыз да адам,
Қай қазақ, деп санайды қызды балам.
Ұл туса, «ат ұстар» деп, қыз —«қырық жеті»,
Әкесі қуанады, деп — «мал алам».

Толық

Шығар күнді

Ызғарлы қыстың қатты суық кезі,
Адамды әбден қысып, қылды мезі.
Ашылып, қатты боран аяз болып.
Батуға жақындады күннің көзі.

Толық

Апыр-ай

«За охрану!» — деп жинап
Алған қайран бақыр-ай!
Бақырымды ап қойды-ау,
Ниеті жаман кәпір-ай!

Толық

Жалшының зары

Күн ұзын, әрі ыстық сарша-тамыз,
Соғып тұр аңызғақ жел, жылы нағыз.
Шаршадық жұмыс қылып күні бойы,
Үстіне оның тағы оразамыз.

Толық

Неге тудым

Бір жетім баланың аузынан
Анамнан жарық көріп туған күннен,
Өмірде сәуле көрмей жүрген бір мен.
Басқадай балдан тәтті тұрмыс іздеп,

Толық

Көңілім

Көңілім, мұнша қамықтың,
Әр нәрсені ойға сап.
Не нәрседен тарықтың?
Осыншама ойда қап.

Толық

Сырласу

«Советтік сөзге қаламы
Көрмеген әсте мұқалып
Мұны жазған адамы —
Кәдімгі Сәбит Мұқанов».—

Толық

Алдабергенов туралы аңыз

Бастамай-ақ бұл жырды
Баяғы өткен Баяннан
Жырлайың жаңа өмірді,
Бастайық бізге Баяннан.

Толық

Құланың құны

Сұлудай қызыл шырай бітіп таңға,
Алтынды ну сәулесін шашып маңға,
Ойын сап жан иесі бар мақұлық,
Жерде құрт,

Толық

Батырақ

Мен сендерден бір тамшы аққан жаспын,
Сол тамшы болғандықтан байға қаспын.
Сенің жүрген жеріңнен қозғалмайтын
Жұдырықтай қарам бар, қатқан таспын.

Толық

Көл қанданды

Бір жерде он үй барды заты қалмақ,
Атасызды іргелі ел қыспаққа алмақ.
Жер-су жоқ, таянатын тірегі жоқ,
Сықылды да желге ұшар бос түп қаңбақ.

Толық

Жетім қыз

Он саусағы жорғалап,
Домбыра күйін шертеді,
Домбыра үні нәзік үн,
Жүректі мұздай ертеді.

Толық

Зуқа батырдың серті

«Астыңда қара жер болмаса,
Үстіңде көк аспан да болмайды.
Тәңірі бұйырған теңдік бұзылса –
Не ер кетеді, не жер кетеді...

Толық

Ояну

Сағыныш кейпінде,
Сап-сары тауларды көремін –
түс қой бұл.
Ол енді өлең боп оянар,

Толық

Бесік

«Кім екен?» – деп сұраса ақын деген,
«Жауап таппай қиналған
пақыр», – дер ем...
Кім екенін көреді-ау бір күндері,

Толық

Өліара

Күн күліп саумал сәулесін,
Ғаламға мынау шашады.
Қысқарып жансыз көлеңке,
Таусылып тауға қашады.

Толық

Ана

Ана!
Ағарған әр тал шашыңнан
өзімнің қайғымды көрем,
Жұрттан жасырып төгілген жасың –

Толық

Елес

Алтайдың шыңындай тым асқақ,
Түсімде тұлғаңды көрдім мен.
Беймаза өмірден жырақтап,
Сен ашқан есікке ендім мен.

Толық

Оралу

Оу, құлыным!
Неге кірдің түсіме?
Тым алыста қалып ең ғой кісінеп.
Дейсің бе әлде: «Бұлдыр-бұлдыр даланы,

Толық

Сорлы құстар қайтыңдар

Сорлы құстар қайтыңдар,
Сарыала қаздар сағынышымды айтыңдар.
Быт-шыт боп кетті
көкірегімдегі күн – елес,

Толық

Құса

Қанатынан хат жолдадым, соңғы хат,
Құстар саған жеткізеді... жол жырақ.
Ішім толы құсалықтан құтылмай,
Нән шаҺарда сенделіп жүр сорлы бас.

Толық

Сырласу

«Ауырлығы табыттай, жеңілдігі көбіктей»,
Қалай айтсам сырымды
сізше ешбір кемітпей.
Шымыр-шымыр өлеңнің

Толық

Түркістан қасіреті

Арқасына төгіліп ай бұрымы,
Түркістанның түгемес қайғы, мұңы.
Қызыл-жасыл көшелер қылғытады,
Тым әсершіл жүректің әйдік үнін.

Толық

Сағыныш

Жыл құстары есен-сау келдіңдер ме,
Қанатыңды сылатып торғын желге.
Біздің туған өлкені көрдіңдер ме,
Қанаты жоқ сергелдең менмін жерде.

Толық

Алтай

Көрмегелі көп болды-ау ақ қарыңды,
Төбеме төңкеріп ап аспаныңды.
Е, Алтай!
Есім кетіп еңіредім,

Толық

Қаратау

О, Қаратау! Бұлдыр-бұлдыр, бұлыңғыр,
Ойым – ақшам, кеудемде ауыр іңір жүр.
Тас көтеріп тамыр жеген түсіме,
Бабаларым ауық-ауық кіріп жүр.

Толық

Қан

Борбай еті борша боп
боздай көшкен ел едік,
Жылай-жылай нұры да
тайған жәутең көз едік.

Толық

Ұлы жыр

Жазира жапан түз
жамылған кежім – жыр,
Тарихым қашалған тастарға көгілдір.
Күн түбін жаңғыртқан тұлпардың тұяғы,

Толық

Алтайды аңсау

Алтайдың қысы тым ұзақ,
Алтайдың қысы тым басқа.
Қиялдан тұлпар мініп ап,
Шегесің сапар бір басқа.

Толық

Боздақ

Жолға қарап жоқ іздеп
жанарынан жас ағар,
Көкірегіне шер қатқан ата менен апа бар.
Қан мен жасы көк мұздың

Толық

Апамның монологі

Құлыным-ау,
Тірісің бе келші үйге,
Ұлан-асыр той боп жатыр көрші үйде.
Иір-қиыр жолдар жатыр жоғалып,

Толық

Пікірлер