Өлең, жыр, ақындар

Әкеммен әңгіме

Биіктен сөз аламын өз атымнан,
Ақынмын көкіректен сөз атылған.
Сонда да ойлап тұрсам, асыл әке,
Өзіңнен қылығым жоқ оза туған.

Толық

Абай

Қапастағы халқы үшін қайран Абай,
Арыстанша атылып Айға қарай.
«Соқтықпалы, соқпақсыз жерде өсіп
Мыңмен жалғыз алысты» тайғанамай.

Толық

Жасадың жасауыңды жақұт жырдан

Апа емес, аға деуім жарасады,
Орныңа қай азамат таласады?!
Ұлым деп, ұрты толып, сүйер сені,
Қазақтың қасиетті қара шалы.

Толық

Мерейтойы ақынның

Мұқағали мұңын шаққан тегін бе?!
«Фаризажан, Фариза қыз...» Елуде!
Сыр бойынан,
Атыраудан,

Толық

Фариза!

Экраннан көріп түріңді,
Үніңе құлақ тосамын.
Есітіп кейбір жырыңды,
Елжіреп сол кез босадым.

Толық

Бауыржан батыр

Жау шапты.
Күн туды ауыр ел басына.
Күн туды, салмақ түсер ер басына.
Бір емес, екі сойқан соғыс шығып,

Толық

Көш келеді

Басынан өр Алтайдың көш келеді,
Көшкен сайын көңілім хош көреді.
Сол көшпен тар заманда, зар заманда,
Амалсыз айрылысқан дос келеді.

Толық

Ұлымын Амангелді сарбазының

Нық қадап туралықтың тал қазығын,
Ел-ел – деп мұз жастанып, қар жамылдым.
Бас пайдасы кірмейтін түсіне де,
Ұлымын Амангелді сарбазының.

Толық

Фаризаға

Болатын уәзипасыз заман бар ма,
Көнген елміз зауалға, тажалдарға.
Пысықтар жүр қалпағын аспанға атып,
Не көрінген бұл күнде адамдарға?

Толық

Айыптымын

Айыбымның ешбірін ұмытпадым,
Соны ойлап отырмын құрып халім.
Жүрмегесін мән-жайдың ұғып мәнін,
Лайладым талай көңіл тұнықтарын.

Толық

Жалғыз

Жалғыз арқар.
Жалғыз оқ.
Жалғыз құздың басында –
Селт етпейді боранға,

Толық

Қыз мұңы

Басылмаған сонысы,
Абыржыды қыз қатты.
Етіктің тар қонышы,
Тоқ балтырын сыздатты.

Толық

Малшы ауылдың шетінде

Малшы ауылдың шетінде,
Бір әжей тұр жол қарап.
Ақ бетеге бетінде,
Бөдене жүр жорғалап.

Толық

Басы жоқ бөрік

Айныған Арал толмаса,
Аққуы келіп қонбайды.
Айнала қорған болмаса-
Айдала пана болмайды.

Толық

Несие

Бұйырса,
Бұл да несібең.
Ақша бәрін шешеді.
(Солай демей не дейік)

Толық

Түсінісу

Екі жылқы өзді-өзін,
Кісінесіп, қасынысып түсінді.
Екі пенде көздерін –
Шұқып, ұрып ісірді.

Толық

Құс қиялы

Шынжырлаусыз
Томағасыз –
Құспын мен.
Құс болған соң:

Толық

Өліп, тірілу

Тағдырдың қуғынға сап өкпек желі,
Жоғалып кетсем керек көптен бері.
Ауылға біреу келіп үш жылдан соң,
Шекарада атылып кеткен деді...

Толық

Тоғысу

Айдай анық.
Күндей қанық –
Әр ісі.
Ой мен сөздің сіз – шыңырау Әбіші.

Толық

Намыс

Жалған-ай...
Жалғызсырау қандай жаман,
Тарпаңның тамырында қан қайнаған.
Адасқан үйірінен құла бие,

Толық

Мінез

Жылқы текті жануар ғой –
Құс қорек,
Оған біткен күмбір әуен,
Түс те ерек.

Толық

Ақылды аю

Асар тауын, қонар жерін жобалап,
Алуға оның мұршасы жоқ. Обал-ақ.
Арты – ақ боран,
Алды – Атажұрт аңсатқан,

Толық

Көгілдір көлшік

Ол қашып келеді...
Артында – қуғыншы...
Алдында – бейтаныс Атамекен...
«Ей, ақ балық, көк балық,

Толық

Қайым ағаның қазасын естігенде

Мәңгілік сапарына бұрып бетті –
Дегенде Қайым ағаң жүріп кетті.
Қабынып жан-жүрегім қара бұлттай,
Жанардан сел-жаңбырын үріп төкті.

Толық

Тоғыз ай тоғыз күн

Тоғыз қабат тұрғын үй бой көтерді түстіктен,
(Тоғыз айлық іс біткен).
Жеті балдық күшпенен сілкіп көріп сынады,
Уа, алақай, алақай,

Толық

Ақбоз аттай атқан таң

... Жарқыратып мынау түнек жан-жақты,
Ақбоз аттай алабұртып таң да атты.
Шыққан күннің шұғыласына шағылып,
Заңғар таудың қойнауында қар жатты.

Толық

Капитализм

Металдың – сыңғыры.
Ақшаның – сылдыры.
Бұғаудың – шынжыры.
Қашағанның – шылбыры.

Толық

Ұйқым келмейді

Мынау бір терең көл дейді,
Мынау бір терең көл дейді.
«Түбіне дейін бойласаң,
Шортандай шоршып ойнасаң –

Толық

Қу бас ат

Тірі болсаң Қабанбай мінген қу бас ат,
Құйрығыңнан алар ем-ау ту жасап.
Әлдеқашан кетер едік тоз-тоз боп,
Анамыздан батыр болып тумасақ.

Толық

Қанатты қазақ (поэма-эксперимент)

Қанатты қазақ
Ақын айтса:
Азат ел,
Азат жердің –

Толық

Шыңғыс ханның құдығы

Кәлләмдағы қат-қабат қалың мидан,
Қазып алдым тарихты, бәрiн жиған...
Бұл құдыққа Шыңғыс хан қаһарланып,
Қарсыласқан жауының қанын құйған.

Толық

Ұйқы

Қуат берген бiр Алла,
Ұйықтап жатыр қарт бабам.
Қалғып отыр қыран да,
Қос қанатын қаттаған.

Толық

Соңғы батыр

Қазақта – соңғы батыр Кенесары,
Атанды қоңыр болмай, неге сары?
Көз еті тым сарғайып кетеді екен,
Жауының көрінбесе төбе, шаңы...

Толық

Жылқы кісінейді

Басып алды меңіреу, түнек көңілді – Ой,
Айналамның бәрі Қорқыт көріндей.
Жұлдыз да жоқ, Шырақ та жоқ, Ай да жоқ,
Алатау да бұғып қалды көрінбей.

Толық

Ақын назы

Демеңіз: «Толмай жатып тасыдың сен»,
ақынсыз жолы да үлкен, жасы да үлкен.
Баласы ем жақсы ауылдың қыз сыйлаған,
атымның сізге арнайы басын іркем.

Толық

Ардақты Фариза!

Өзің жақтан естілер асқақтаған биік үн,
көріп жүрсің өмірдің қызығы мен қиынын.
Ар-намыстың жорғасын ерттеп мініп бәйгеге,
тарқатасың тағдырдың тоқсан түрлі түйінін.

Толық

«Соқыр» Бақтыбай қарияның немересіне жыр-арнау

БАҚТЫБАЙ АТАМ бір дәні
Түсірер еске құрманы -
Ғасырлап ұртта сақталған...
«Құрмада» жатыр жыр мәні!

Толық

Шын махаббат – тәңір сый-сыбағасы

Шын махаббат – тәңір сый-сыбағасы
Пайғамбардан басталған әдеп басы.
Адам ата дұға етіп сұрап алған
Адамзаттың деседі, Хауа анасын!

Толық

Жанартауым бар алда...

Сенем бұған – жанар бағым бар алда,
Бүгін жас боп үйірілген мұңдарым
Қуаныш боп тұрар ертең жанарда,
Жанар бағым, сенем соған – бар алда!

Толық

Жұбанбай-ақ қояр ем

Жылағаннан келер болсаң
Жұбанбай-ақ қояр ем!
Өзің қайтып келер жолға
Телмірумен солар ем!

Толық