Өлең, жыр, ақындар

Айтыскер жас ұрпаққа

Жаным балам — жас ақыны айтыстың!
Батамдай біл, қайратысың қай тұстың.
Үнің дербес шықпай жатып дей көрме
Алақанға көктен балқып ай түссін.

Толық

Қабылан Жамбыл - қалың ел

Қол бepгeлi жә келмесін, жә келсін,
Бәpiбip сен шет жұртқа да Жәкемсің
Сен боп бүгін бүкіл қазақ айтары:
Дос құшаққа жақын түгіл жат енсін.

Толық

Маңғаз отан

Аяқтай жүріп тегіс адақтаған
Республикам, қажет пе мадақ саған?..
Мақтанба деп үйреттің өз жұртыңды
Дарытпау үшін сырттан мазақты оған.

Толық

Мұхтар аға

Біз жағымпаз емеспіз жаттандырақ,
Тарттық ecкi оданы жақтан бір-ақ!
Мақтанарың тұрмаса жүрегіңде,
Жының бар ма жырыңды жоқтан құрап.

Толық

Әулие мен әулеті

Кісіміз бе осы біз, кісіміз бе,
Із жатқандай бабадан iciміздe?..
Патшаларын жат жұрттың жатқа біліп,
Бабамызды көрмеген түсімізде

Толық

Хакім Хамит Құтқожин хақында

Мен Хамиттан зиялы кісіктің
Ақ, көк, қызыл, сарғыш та түсін ұқтым.
Жаңбырдан соң көркейтіп көкжиекті
Кемпірқосақ осы деп түсініппін.

Толық

Қуандыққа

Ұранға — «Шаңғытбаев жасасынға»
Ұрынып қалармын деп қашасың ба?
Әйтеуір, дәрежесіз, дәнеңесіз
Келесің таудай өнер тасасында.

Толық

Тобанияз тойына жолдама

Әз Тобанияз Әлнияз жігерлі еді,
Жоқтамасам жүрегім жүдер ме еді,
Жүрмек едім топ жарып тойыңда мен,
Титықтаған денсаулық жібермеді

Толық

Қос тілекшім болған

Ет жүректі бip маған елжіретіп,
Жаулықтарын жалаудай желбіретіп,
Баяғы сол мекенде мені күтсе
Сағынышқа сабырың жеңдіретін.

Толық

Қиын өткен қызығым-ай!

Досқа — дос, қас бipeyгe «бұзығын-ай!.
Дeгiзiп қиын өткен қызығым-ай!..
Байқасам, бipi қашып, бipi қуған
Өмірдің жазы — түлкі, күзі — құмай.

Толық

Идеал ұйқастары

Ел ішінде ерлігіңмен ipiciң,
Бір ic бітce, асықтырған бір iciн.
Шөбереңнің жүгін жүктеп өзіңе,
Өзің ғана өлмейтіндей тірісің.

Толық

Әйел-әлем, нәзіктікті сездірер

Күлкісімен шуақ, сәуле таратқан.
Олар күлсе, күлімдейді әр ақ таң.
Бұ ғаламның жарығы мен жылуы,
Әйелдер ғой тіршілікті оятқан.

Толық

Туған топыраққа келгенде

Туған топырақ!
Бісең ғой, кіндік қаным,
Тал бесігім ием деп кімді ұққанын, —
Tәңірім өзi кешipep, ол — сен едің,

Толық

Жақсы лебіз - жарым ырыс қана ма...

Адам — ағзам, жүректен жүpiп қанға,
Жақсы лебіз жан сызын жылытқанда.
Іс пен iшiн ел сүйген eтiктiгe
Терең теңіз келместей жұлықтан да.

Толық

Төрттағандар

Қартайдың ба — қайт райдан желікпей,
Өтті күндер елегзитін еліктей.
Жетпей ме сол тұшындырсаң өзгені
Кемеңгер шақ кеудеңе тұз ерітпей?!

Толық

Сонеттер

Мен үшін киелі едің дала неткен,
Оба да түзде соқпай жанап өткен.
Құрсақтан құм үстіне түскен екем
Қазанда қызыл шақа жалаң етпен.

Толық

Өмір сапары

Созып келем, созып келем сапарды:
Сапар меш жер-қиянға апарды.
Мен өтсін деп не істемеді бұл өмip, —
Талай таудың қойнауын да қопарды.

Толық

Сені ойласам...

Әз досым-ау,
Сырымның тең жартысы-ау!
Әсте сынақ —
Нар мен жүктің тартысы-ау...

Толық

Жар-қосақ жайлы баллада

Жаяу емес, көк сәйгүлік көлiктi
Бipey үйдің ту сыртына келіпті.
Өңің бе, әлде түсің бе — сол Төлеген
Бip өзіңе махаббатын тeлiптi.

Толық

Майдандас достарым хақында

Басымды имей өте аламын дермісіз,
Бұл зиратта жатыр солдат белгісіз.
Өмip-бақи өшпейтұғын алауы
Әсте мың-сан шырағданға бepгіciз.

Толық

Ғарифоллаға

Қайран аға, еркелігім жарасқан,
Әзіл айтсам, әдеп сөзден әрі аспан:
Білеміз ғой, өзің жайлы тынбастан
Бұл күндерде не деп жатыр жер, аспан.

Толық

Ардағым – атамекенім

Көп тірлікті көгертіп,
Тас, темірді қыздырған,
Көнерген ойды шегертіп,
Жаңаның бойын оздырған.

Толық

Орынсыз опық

Бәрі ұйқыда тоған, дала,
Тыныш екен түн, дача.
Айтарым бар саған, бала,
Балам, мені тыңдашы!

Толық

Әкелердің ізімен

Жүріп келеді,
Тұрып көреді ұландар
Қаһарлы жолын әкелердің.
Жөнді сол жүйе, —

Толық

Әр кездегі экспромт

Жатырмын жат өлкенің жылғасында,
Ажалдың алпамсасы тұр қасымда.
Билігі талықсыған тағдырымның
Қақыратқан қабырғамды қорғасында.

Толық

Былтырғыдан басқаша

Күн тәулікте бip-aқ мәрте таң атса,
Бip мәрте жыл күз нәciбiн таратса,
Заң еді сол.
Заң еді сол адамды

Толық

Ішкі монолог

Тұлпар-тұлпар қашанғы даласында,
Еш көнерген сыр да жоқ дәл осында.
Дала, тұлпар өзгерсе адамдарша,
Сол жалған деп таласа аласың ба?!.

Толық

Орақ үстінде

Қырманда қызып, күн қауышады,
Дегбірсіз мезгіл түнге ауысады;
Түні де ширақ, дәулеті тасып,
Сағат, минутын тауысады.

Толық

Тасқын айдаған тағдырлар

Түбі — тақтай,
Су жоқ одан бір тамған.
Және тақтай екі бірдей жақтауы.
Іші — тасқын, көбік атып бұрқанған —

Толық

Шытырман түс

Жайылымға, егінге жарамастай,
Малшы, диқан өлең қып қарамастай,
Тақыр, тастақ, шым батпақ, сорлы танап
Жатқаны рас ұлы іске араласпай.

Толық

Алып – анадан

Әзіз жұртым!
Ол кім?
Білсең өлшемін,
Бір толғатқан олжаң емес ол сенің.

Толық

Талдықорған сулары

Ағысы өжет те дарқан
Өсекке үш дүркін барғам,
Көркіне көзім қаныққан.
Жә тұтас өлшеп көрсең де,

Толық

Жасыбай перзенті

Өтірік айтсам болар ед сөзім ғapiп:
Жасыбайды көргем жоқ өзім барып.
Естуімше, ерте-кеш ерке бұла
Өнеді екен қайнардың көзін жарып.

Толық

Аяулы апа

Баппен ғана биязы баяулата
Сен сырыңды шерткенде, аяулы апа,
Кең даладай кеудеңнен төгіледі-ау
Мұңлы мақтан, ойлы наз, ояу қапа...

Толық

Жанарымда жұмыр жер

Тірлік — қымыз,
жұтқан сайын ciмip дер,
Ей, бал қымыз, беймазаңа ғұмыр бер!
Тыныштықтың адамында тыным жоқ:

Толық

Бақытың ғой

Жарықтығым!.. Әлдеқашан өлсең де,
Сенен кейін өз бетімше өнсем де,
Жүрегімде жүресің де қоясың, —
Жүpeгiмнiң өлең-жыры бол сен де!

Толық

Дауыл

Біздер тудық қалада,
Біздер тудық ауылда;
Көшелерде, далада
Жүрдік талай дауылда.

Толық

Бұлттар

Күн төбеден асқанда
Бұлт болады бозарған.
Бұлт болады аспанда
Күн батарда қызарған.

Толық

Жаңа жылға

Жаңа жыл! Жаңа жыл!
Не әкелдің сен бiзгe?
Бау-бақшаң толған гүл,
Төлдерің семіз бе?

Толық

Ағайға

Аға бар деп атасынан именген
Мен басында саған сеніп үйге енгем...
Марқаюды, махаббаттың зар-мұңын,
Құдіретін де өз басыңнан үйренгем.

Толық