Өлең, жыр, ақындар

Адамзаттың өнері

Өтеді уақыт.
Тағдырдың болмақ жазғаны,
Қағида заң ғой адамнан уақыт озбағы.
Уақыттың жалын қаламыз сипап бәріміз,

Толық

Адамзаттың әулетіміз – бәріміз

Адамзаттың әулетіміз – бәріміз,
Жер – кемеде бірге біздің жанымыз.
Адам ата, Хауа анадан таралған
Әуел баста нәсіліміз, қанымыз.

Толық

Адам ата Хауа анаға жолыққан

Адам ата Хауа анаға жолыққан,
Жолыққан да, бірін-бірі дәл ұққан.
О, ғажайып, қас қағымда қалайша
Бірі аталық, бірі аналық танытқан?!

Толық

Адалдық пен арбау

– Махаббат суый ма екен?
– Суыйды екен,
Зардабы да зарығып сүюге тең.
Қайғысы да жүйкеңді жеген құрттай,

Толық

Ыңғай-ау

Ыңғай да, ыңғай, ыңғай ән,
Ырғағың сенің кімге аян?..
Шымшыған үні шымбайдан
Сыздаған іштен мұңды айдап,

Толық

Шалғындар әбден орылып, орны қалған мезгілде

Шалғындар әбден орылып, орны қалған мезгілде
Шашадан шыққа малынып, қоңыр қырларды кездің бе?
Тозбаған жердің топырағы жатыр ма екен бозарып,
Туған жеріңді осы сәт сағынғаныңды сездің бе?!

Толық

Төлеутайдың төрт қызы

Соғыс бітіп, солдат келіп жатқан кез,
Ел мейрамға, ен мейрамға батқан кез.
Бізге көрші Төлеутайдың төрт қызы
Бойжеткен кез шеттерінен боп кербез.

Толық

Тоған

Торғай тасып, «Ұрыөткелден» өтерде
Сонау жылы сасқан екем бекерге.
Апыл-ғұпыл шыға келсем адырға,
Арғы иінде тоған жатыр көтерме.

Толық

Таудан тұрған бұлт жаумай тына ма

Таудан тұрған бұлт жаумай тына ма,
Жасауыл-жел айдап, аумай тына ма?
Қайырлы көктемнің найзағай, нөсері –
Жомарт жаздарға сияпат, сыбаға!

Толық

Талан

Машинасы, тракторы жоқ тегі,
Біздің ауыл темір жолдан шеткері.
Біз көрген зат қарт ұстаның көрігі,
Төрт кластық алыс ауыл мектебі.

Толық

Сонау жылғы іңір

Он екі перне қарағай
Сөйлейтін еді сұңқылдап.
Сөйлеген кезде сұңқылдап
Қиссасын әкем айтатын.

Толық

Сабаңа түсіп кей шақта

Сабаңа түсіп кей шақта,
Санаңа түсіп күллі жүк,
Зауқың да шаппай еш затқа,
Аулаққа қашар нұрлы үміт.

Толық

Өліара найзағайы

Наурыз бенен өліарасы сәуірдің
Сілкінетін кезі көктем – дәуірдің.
Қоңыр төске қонар кезі ауылдың,
Қунар кезі көктем күткен қауымның.

Толық

Өзендер

Көктем...
Көлдер ұлғайып қырды асып кетіпті,
Белдер ырғалып гүл басып кетіпті.
Дүние дін аман.

Толық

Мөр

Мен сені ұмытпаймын, Мерекетай,
Үйіңнен арылмайтын береке ұдай.
Сен бізбен асық ойнап, күрке тігіп,
Бірақ та ойнамадың неге топай?

Толық

Күдік

Ерке қалқам, еркін қалқам, жан қалқам,
Елдің бәрі бір өзіңе болған таң.
Сұлулықтың сиқырына сендегі
Сұқтанамын, сескенемін, мен қорқам.

Толық

Көлдерім, көк жайлауларым

Көлдерім, көк жайлауларым,
Сағынып сендерді ойладым.
Ырғайлы белдерді ойладым,
Ырғалған көлдерді ойладым.

Толық

Киіз үй

Күздің бір салқын кешінде
Лыпасыз дала қалтырап.
Беті ауған жаққа бесінде
Безеді қаңбақ тамтырап.

Толық

Қасым Аманжолов көшесі

Үлде мен бүлдедей бүркеніп бау-баққа,
У-шу қаладан іргесін салып аулаққа,
Көкорай Көктөбе бауырында,
Қасым Аманжолов көшесі жатыр тау жақта.

Толық

Қап, қалай?

Жастықтың беймаза күндері
Бастықты. Дауылы сиреді.
Басталды басқа өмір. Күйбеңі
Секілді құмырсқа илеуі.

Толық

Жұмбақ заң

Оң қабағыңмен қарайсың маған,
Сол қабағыңмен қарайсың маған
Оңға басса деп ойлары.
Талай мақтаған, талай сынаған,

Толық

Туыпты жаңа Ай қырынан

Туыпты жаңа Ай қырынан
Сынған бір семсер шетіндей.
Шаңытады аспан шытынап,
Осынау көлдің бетіндей.

Толық

Жоғалған ақша

– Дәркенжан, – деді жан көкем,
– Дәркенжан, – деді.
– Әу, – дедім.
Апыр-ай не боп қалды екен,

Толық

Жаңылшақ

Жаңылшақжан, жазық маңдай жаз сипат,
Құрғымыз кеп қиылушы ек наз сұқбат.
Тоқталған көз, оқталған сөз көп еді,
Атқан оқтай аялдамай жөнеді,

Толық

Екі ауылдың ортасы жалғыз төбе

Екі ауылдың ортасы жалғыз төбе,
Өзен бойы көк құрақ, жалбыз, беде.
Жасақ ертпей жаныңа, жыңғылдардың
Жықпылымен келмейсің жалғыз неге?

Толық

Бір бөлмеде

Бір аға ақын үйінде
Төрінде – Ғабдол Сланов.
Бір-екі ақын бүйірде
Сыбанып, сөзге сұранып,

Толық

Бозша тал

Табанында тесік өкпе тозса қар,
Жазғытұрым жылайды екен бозша тал.
Жаңбыры жоқ көк аспанға телміріп,
Сағымы жоқ көкжиекке көз сатар.

Толық

Бала едік біз

Бала едік біз елде өскен,
Жар жағалап көл кешкен.
Тұлымымызды күн сүйіп,
Тұсауымызды жел кескен.

Толық

Алатау бөктері

Алатау бөктері –
Толған алма ағаш.
Алатау көктемі –
Ылғи қарбалас.

Толық

Ақ көйлек

Қаладан маған әкелген көкем ақ көйлек,
Жұп-жұқа сәтен, өзіме ғана шақ көйлек.
Ойлайтын едім, дәл мұндай мата жоқ қой деп,
Киер ем күнде...

Толық

Әжеміздің айтқаны

Бәріміздің әжеміз бәрімізге бүй деген:
– Күннің нұрын, құлыным, пейіліңе құй, – деген.
Бәріміздің әжеміз бәрімізге бүй деген:
– Жақсылардың ақылын зейініңе құй, – деген.

Толық

Адам бір кейде...

Адам бір кейде сарқылған сынды
Сезімнен дағы, ойдан да.
Денеңде тұтас салқын қан сынды
Ақпайтын судай сайларда.

Толық

Шешемнің бір хаты

...Сен кеткен соң кешкісін суға бардым,
Сол шау өзен жататын қырда қалғып.
– Суға неге келдің, – деп тулап алды,
Су қараңғы топас бір толқын келіп,

Толық

Үміт

Сенерім жалғыз сен ғана
Кеудемнің қоңыр күмбірі.
Сәбиім болып жол қара,
Бармақтай бағың бір күн.

Толық

Тобық

Құдаша қыз маған бір тобық берген,
Сұраған соң тобығын тауып бергем.
– Не қалайсыз, – деген ол меселімді
Қайтара алмай тұрса да қауіптенген.

Толық

Телефонда

Төлеу аға, телефонмен сөйлестік,
Сөйлестік те, екі түрлі ой кештік...
Жүрегіңнің естіп тұрмын дүрсілін,
Кей сөзіңді кейде естімей, кейде естіп.

Толық

Таңғы шықтай тал түбіне ұйыған

Таңғы шықтай тал түбіне ұйыған,
Тағдыр білер, қайда барып бұйырам?..
Өзегіңді жарып шыққан, әйтеуір,
Ей, табиғат, бір өзіңе сиынам.

Толық

Соңғы қоңырау

Көктемгі аспанның жаңғырып дауысы бір күні,
Көз жауын алып құлпырар сосын қыр гүлі.
Хабарын алып жеттің бе жаңа маусымның,
Соңғы қоңырау – он жеті жастың күркірі.

Толық

Орамал

Әр апта сайын әйелдер жуған орамал
Тазарды деген, тәйірі, бір сөз ғой жорамал.
Теріңнің иісі түбіттей қайта бұрқырап,
Әтірдің иісі сәлден-ақ кейін жоғалар.

Толық

Он жыл ғой

«Япыр-ай, содан бері он жыл уақыт»
Дедім де, демім шықпай қалдым қатып.
Ғұмырдың кештім екен қанша жолын,
Арбасын тіршіліктің салдырлатып.

Толық