Өлең, жыр, ақындар

Гүлдер

Терезде құмырада көрнекті
Қағаз гүлдер қатар тұрды шын гүлмен.
Сол жасанды гүл сымақтар көрнекті
Темір сабақ сымға ілген,

Толық

Кезбе мен аю

Керек жерде көмек берген асыл жан,
Бірақ, ондай адам аз ғой бүгінде.
Ақылсызбен жолдас болма түбінде:
Ақымақ дос қауіптірек досыңнан.

Толық

Өрт пен алмас

Ұшқыннан өрт басталып,
Үйге қарай бас салып,
Алаулады Жалын тілі жаланып.
Айқай-шудың ішінде

Толық

Механик

Бір жас жігіт сатып алды зәулім үй,
Әрине, оны салған еді бабалар.
Әрі мықты, кең болатын әлгі үй
Көрген адам шын жоғары бағалар.

Толық

Тришканың тоны

Тришканың тоны жеңнен жыртылды,
Ойланбастан инеге ол ұмтылды.
Жеңін қырқып, жасап еді ол ұсталық,
Шыға келді шынтағынан қысқарып.

Толық

Тоған мен өзен

«Бұл не? – деді Тоған бірде Өзенге, –
Тоқтамайсың, ағасың,
Солай барлық кезеңде;
Сіңілім-ау, сен қашан тыным аласың?

Толық

Қараторғай

Әркімге сай дарын бар,
Бетке ұстап өзге атағын барымдар,
Баратын да залым бар
Білмейтұғын жұмысқа.

Толық

Аққу, шортан, шаян

Жолдастардың болмаса егер бірлігі,
Алға баспас тірлігі,
Іс бүлініп, арыла алмас сордан көп.
Бірде Аққу, Шаян және Шортан боп,

Толық

Батпырауық

Батпырауық самғаған
Көбелекті байқап қалып аңғардан,
Жоғарыдан сонда оған:
«Көрінесің, – деді айқайлап, – сәл ғана,

Толық

Қасқыр мен түлкі

Зат болса егер керексіз,
Мырзамыз-ау ерек біз.
Бұл мысалды, демек, біз
Жеткізбекпіз шындықтың бір шетіне.

Толық

Жапырақтар мен тамырлар

Тұрғанда күн ысынып,
Жерге сая түсіріп,
Сыбдырады Жапырақтар талдағы,
Сыр шертісіп самалменен шамалы.

Толық

Квартет

Есер Маймыл сормаңдай,
Есек,
Теке,
Және Аю қорбаңбай

Толық

Бүркіт пен тышқан

Кішінің де ақылын
Тыңдаған жөн, батырым.
Алыс жақтан кеп енді,
Қонды Бүркіт жұбайымен орманға.

Толық

Ит

Сотқарлау бір Иті болды мырзаның,
Көрмеді ол жоқшылықты бір мысқал.
Басқа Ит мұндай тұрмысқа
Білдіріп шын ырзалық,

Толық

Марал мен дәруіш

Өлген лағын көз алдына келтіріп,
Жүрген Марал көңілі тым нала боп,
Тауып алып тоғайдан қос Бөлтірік,
Бауырына басты оларды ана боп.

Толық

Бүркіт пен өрмекші

Самғап Бүркіт батырың,
Бұлттан биік Кавказдың бір шыңына,
Қонды-дағы кәрі ағашқа ақырын,
Төмен жақтың көз салды ой-қырына.

Толық

Шабан мен жолаушылар

Күн төбеде зілдене,
Жүк артып бай үйіменен,
Төрт ат жеккен күймемен
Тырбанды.

Толық

Шошқа

Шошқа байдың қорасынан көрінді,
Атқораға, ас үйге де емінді.
Қопыратып қоқысты да көңіңді,
Жуындыға шомылды.

Толық

Қаздар

Ұп-ұзын бір шыбықпен
Базарға айдап шықты Мұжық Қаздарды.
Шынын айтсам, жазған бұл
Сықпыртты-ай кеп жүнін жұлып түбіттей.

Толық

Тал

Көріп қалып Шаруаның балтасын,
Жас тал айтты: «Көгершінім, жарқыным,
Мені қысқан шапшы орман қалқасын,
Жоқ өсетін қарқыным:

Толық

Қарт пен үш жігіт

Бір қарт кісі жатыр еді тал тігіп:
«Сені, сірә, албасты жын ұрған ба?
Бұл өмірмен қоштасқалы тұрғанда? –
Деп үш жігіт шалдың көңлін қалдырып,

Толық

Арыстанның тәрбиесі

Тәңір бірде Арыстанға ұл берді,
Табиғаты басқаша ғой тағы аңның:
Баласындай емес сірә адамның,
Бір жасында ол нәзік, топас ұл болды.

Толық

Шаруа мен түлкі

«Ау, құдағи, көріп тұрып қауіпті,
Неге ұрлайсың тауықты? –
Деді Шаруа кездестіріп Түлкіні, –
Сені аяймын бір түрлі!

Толық

Егінші мен ақылгөй

Бір Егінші көкткем жұмсап мол күшін,
Жерін жыртып, ешбір тыным көрмеді:
Ыждаһатты ер болатын ол кісі,
Әрі мықты, оңды еді;

Толық

Арыстан мен маса

Күлме күшсіз кішіге,
Әлсіздерге тимегін!
Түбі қатты қайтарады бір кегін,
Сондықтан да, сене берме күшіңе

Толық

Аспаз бен мысық

Бір Аспаз сауатты
Жүгірді бетке алып кабакты.
(Құдайшыл пысық-тын,
Құдағидың асында ептеп ішіпті).

Толық

Қап

Босағада еденде
Еленбей,
Бір бос қапшық жататын.
Аяқ сүртіп көрінген,

Толық

Маймыл

Мейлі қанша терлегін,
Жұрттан тілей көрмегін
Мадақ, алғыс, жақсы баға бергенін,
Зая кетіп жатса егер де еңбегің.

Толық

Бөрі мен бөлтірік

Бөлтірігін Бөрі ептеп оқытып,
Айтып ата кәсібін,
Көзбен көріп қайтсын деп өз нәсібін,
Жіберді оны қыр астына шоқытып.

Толық

Піл мен кәнден

Пілді біреу алып жүрді көшеде,
Қарасын деп бар халық.
Белгілі ғой, бұл ғажапқа таңданып,
Еріп жүрді ашақ ауыз нешеме.

Толық

Үй иесі мен тышқандар

Ұры шығып үйіңнен,
Кім екенін білмесең,
Күдік артқан күйіңмен,
Көрінгенге жала дауып жүрме сен.

Толық

Шерлі болған шаруа

Үптеп ұры қораны,
Шаруана тонады –
Шарбақты еркін шарлады,
Тінтіп еден, қабырғаны, қуысты,

Толық

Бай мен етікші

Өмір сүрді мол байлығы бар адам,
Тәтті жеп, бал жалаған.
Күнде думан, күнде жиын үйінде,
Дүние-мүлік есебі жоқ күйінде.

Толық

Есек пен бұлбұл

Есек көріп Бұлбұлды,
Былай деді: «Достым, сөзді тыңдашы,
Сені әнге шебер дейді, шын ба осы?
Қойып барлық құлқымды,

Толық

Басшы піл

Болғанымен күшті кім,
Болса, бірақ, санасыз,
Әрі жұмсақ мінезді – бәлеге одан қаласыз.
Келді орманға басшы болып күшті Піл.

Толық

Бала қарға

Бүркіт түйіліп,
Көк төсінен бір отарға шүйіліп,
Ілді шағын тоқтыны.
Бала қарға қарады да сүйініп,

Толық

Керуен

Келе жатты құмыра артқан керуен,
Биік құздан түсу керек абайлап.
Басқалары арттағыға қарайлап,
Қосшы бірін жетектеді жөнімен..

Толық

Шаруа мен қарақшы

Басымызға қайғы бұлты төнгенде,
Құтқарғанға бас июге дайынбыз.
Қиын сәтте шындап көмек бергенге
Жаманшылық жасауымыз жаман-ақ:

Толық

Қораз бен маржан

Түртіп жүріп боқтықты,
Тауып алды Қораз түйір маржанды.
Деді сонда: «Арзан бұл,
Керегі де жоқ тіпті!

Толық

Қасқыр мен көкек

«Қош бол, көршім! – деді Қасқыр Көкекке, –
Бұл жер тыныш екен деп, әуре боппын мен текке
Сендердегі ит те, адам да адуын:
Бір-бірінен ашулы; сен періште болғын-ақ,

Толық