Өлең, жыр, ақындар


Алдында бір нәрсе әкеп берсе, тегі
Оңын сол, солын оң ғып көрсетеді.

Айна



Өзі кірден арылмас,
Ізінен кір табылмас.

Сыпырғыш



Жайсам жамшыдай,
Жисам қамшыдай.

Шымылдық



Керемет бір ит бар,
Үй бағады үрмейді.
Аяғы жоқ жүрмейді,
Көмейіне тықсаң сөйлейді,
Тілін адам біледі.
Рұқсатсыз ол иттен
Адам үйге кірмейді.

Құлып



Бір нәрсе өзі білік, іші қуыс,
Ол заттың сүйегі көп айқыш-ұйқыш.
Көзі бар жарқыраған төбесінде,
Жайса үлкен, жиналғанда бір-ақ уыс.

Киіз үй



Ауп дедім,
Ептедім,
Септедім,
Қара жерді түптедім.

Киіз үй



Аңырайған кең есік,
Кірмес бірақ жел есіп.

Терезе әйнек



Ішіне адам батпайды,
Затыңды аман сақтайды.

Сандық



Бір нәрсе өзі биік, іші қуыс,
Ол заттың сүйегі бар айқыш-ұйқыш.
Көзі бар төбесінде жарқырайды,
Жайса үлкен, жиса бір-ақ уыс.

Киіз үй



Желіні тас,
Тұяғы ағаш.

Бесік



Төрт сирақты таған,
Төрден орын алған.
Қаншама дүние үстінде,
Күшіне қайран қалам.

Жүк аяқ



Ұзынырақ бақаннан,
Жаңбырлы күні бата алған.
Киіз үйдің қажетті,
Бір мүлігі аталған.

Тіреуіш



Үй тігерде керек,
Борандар да тірек.
Айыр тұмсық сұм заттың,
Кім айтады атын?!

Бақан



Дөп-дөңгелек қос батпан,
Бірі айланып зыр қаққан.
Қарттардың ең керегін,
Дәннен үгіп беретін,
Бұл не айтшы зерегім ?!

Қол диірмен



Отыз отырма, қырық қабырға,
Бәрін ұстап тұрған,
Ауыз омыртқа.

Уық, кереге, шаңырақ



Есігім шығыста,
Кебежем сол жақта.
Төрім батыста,
Келінім оң жақта,
Отым ортада.
Келіп той,
Құрт-май, қымыз,
Қазы-қарта.

Қазақ киіз үйі және оның орналасу бағыттары, ондағы меймандостық



Төрінде төртеу отыр төремін деп.
Көрпеміннің екеуі тұр,
Көтеріп төбе биді беремін деп.

Төрдегі төртеу — жүкаяқтың сирағы, есікте жатқан – табалдырық, оның үстіндегі екі таяныш – таяныш көтеріп тұрған маңдайша, яғни есік ағаш



Жетпіс кемпір жер тесіп жатыр.

Жайылған керегенің сағанақтары, яғни кереге аяқтары



Қырық найза буылған,
Бір қалпаққа сұғылған.

Буылған уық және кигізілген уыққап



Жайсаң қабырға,
Жисаң қом етесің.
Жиылғанда киер екі кепесін.

Кереге және жиылғанда керегенің басына кигізілетін кере қап