Өлең, жыр, ақындар

Бүгінгі қазақ кедейі

Кеудесi қан,
Жұтқаны шаң,
Отызда шал,
Қырықта сал,

Толық

Қорқыныш

Өткiзбейтiн жал-құмға
Қалған-сынды тiрелiп, –
Отыр адам алдымда
Үндемейтiн түнерiп.

Толық

Кемпір лақтырған тас

Оңбас! – бұған күлген кiм!
бұлт құсап түйiлiп
Тас лақтырды бiр кемпiр
Ызаланып, күйiнiп.

Толық

Ана құдіреті

Бүгiнiме жеткен өтiп кешеден, –
(Ол бар кезде еңсе тiктеп өседi ел!)
Келе жатты айдай толған бiр Ана
Жалғыз өзi қызылiңiр көшемен.

Толық

Төкен Жұмағұлов

Жатыр бүгін қуанып бар тұсымыз.
Өзіңізге көп бүгін алғысымыз.
Ел мен жұртың қаумалап тойлап жатқан
Құтты болсын, ағажан, Алпысыңыз!

Толық

Бұрмалаған ойды сіз қандайсыз?

Қазақшылық,қазақшылық дейсіз сіз,
Қазақшылықтан қашып жатқан кім бар дейсіз?
Жандандырсын қазағымның салт- дәсүрін,
Бұрмалаған ойды сіз қандайсыз?

Толық

Көл бетіндегі кешкі фантазия

Көл де тұнық, сөз тұнық,
Тұнық ой да, сана да...
Батар күнге көз тiгiп
Жас қыз отыр жағада.

Толық

Қуыршақ – тағдыр

Қуыршақпыз, бәрiмiз қуыршақпыз!
(Соны ескермей кететiн ұмытшақпыз).
Қуыршақпыз, бәрiмiз қуыршақпыз.
Қазiр бiздiң басымыз айналып тұр:

Толық

Аңсау

Ұшып қиял ғарышқа
Әрбiр сөзден от тауып,
Айдалада, алыста
Жүретiн ем шөп шауып.

Толық

Іріткі

Жаза алмаймын ешқашан бүлiктi жыр.
Жаза алмаймын ешқашан қылықты жыр...
Жамбасына алам деп жаулар менен
Iштен шалып күн-түнi iрiткi жүр.

Толық

Көп қатарлы үйлер

Ақындарды шабыт керiп тасқанда
Теңедi оны алып ұлы дастанға...
Ал мен үшiн омарталар сияқты
Биiк үйлер – тiк шаншылған аспанға.

Толық

Егеуқұйрықтар

Қорек iздеп барған талай айлаға,
Қорек iздеп түскен ойға, сайға да, –
Бiр топ обыр егеуқұйрық ақыры
Тап болды ғой iшi толы қоймаға.

Толық

Қатал сұрақтар

Көре-көре, апыр-ай, талды ойым да
Мұңы бар ғой өткеннiң өн бойымда...
Мекен етiп жатыр ғой төбелердi
Зираттар мен қорымдар жол бойында.

Толық

Ғасыр жаңбыры

Өз-өзiме қамалып
Ойға батып өшпеген, –
Шықтым сыртқа қабарып
Сұп-сұр күңгiр кеште мен.

Толық

Маймылдар патшалығы

Дедi ме екен: осылай бiр сынаймын!
Ықылысты нұры түсiп Күн, Айдың –
Патшалыққа ие болды маймылдар
Бiр күндерi қалауымен құдайдың

Толық

Қораз таластыру

Бұл жекпе-жек тоқтамас
Тұрсаң да сен жат көрiп...
Бiрiн бiрi қос қораз
Жiберердей қақ бөлiп.

Толық

Шуақ

Мынау тiрлiк азап боп
Бiтпей қойды жарамыз...
Қатып қалды қасат боп
Iшiмдегi қара мұз.

Толық

Мереке Құлекенов

Бiлемiн, Хақ тағала сүйенiшiң!
Сонда да өртенедi, күйедi iшiң, –
Өйткенi Бөкен бидiң ұрпағысың,
Өйткенi Махамбеттiң жиенiсiң.

Толық

Бозторғай

Тұла бой, жүйке, тамыр шымырлап тұр,
Құлағым, сана, миым шыңылдап тұр, –
Шошынған жұдырықтай жүрек құсап
Бозторғай дала үстiнде шырылдап тұр!

Толық

Бояулар құпиясы

Даңқы әлем шарлаған
Құндылық боп, қымбат боп, –
Ойды, көздi арбаған
Тұр мұнара жұмақ боп.

Толық

Тай қазан

Осы қазан ғажабы ғой ғажаптың,
Осы қазан қазаны ғой Азаттың...
Тұрған үнсiз ғасырларды қайнатып
Бұдан берiк қазаны жоқ қазақтың.

Толық

Түркiстан

Төрт қақпалы Түркiстан!
Айдарым да өзiңсiң,
Айбарым да өзiңсiң!
Алынбайтын қамалдай,

Толық

Бекболат Тілеуханов

Қарға бойлы Бекболат!
Түйдек-түйдек құйылған
Екпiнiңе жете алмас
Ұшқан құс пен шапқан ат, –

Толық

Әбіш Кекілбаев

Қара нардай қатептi
Алп, алп басқан, алп басқан.
Маңғыстаудың жерiндей
Маңдайы биiк марқасқам!

Толық

Ішінде жыланы бар адам

Қауiп пенен қатер жатқан күшiнде,
зымияндық, сұмдық жатқан iсiнде, –
тойымы жоқ, қойымы жоқ ғұмыры
адам көрдiм жыланы бар iшiнде.

Толық

Шегірткелер

Ойлаумен әрбiр сағат, әр күнiмдi
ар жылап, жүрек күйiп жан бүлiндi...
Бұлт болып шегiрткелер қаптап ұшып
жалмауда астығымды, шалғынымды.

Толық

Әулиеге түнеу

Бiр қиянат жасамаған бiреуге,
Шын берiлген ақ неиеттi тiлеуге, –
бiр топ адам жалбарынған, жалынған
Әулиеге келiп жеттi түнеуге...

Толық

Қалтай Мұхамеджан

Қазақтарға келмесе де түр-түсi,
қазақшаға ағып тұр ғой бұл кiсi...
Осы адамда, осы жанда жатыр ғой
ұлтымыздың ұланғайыр күлкiсi.

Толық

Жапырақ әлемі

Көкте бұлт түйiлдi
күркiретiп өктем үн.
Жасыл бояу құйылды
кiрiп келiп көктемiм.

Толық

Қоян жылы жазылған өлең

Төгiлiп тұр жыр болып
Сергек қоян, сақ қоян...
Келiп кiрдi жыл болып
аппақ қоян, ақ қоян.

Толық

Қарала сиыр

Болдым мен бала шағымды
есiме жиi алатын...
...Бiздiң үйде сауырлы
Қара сиыр болатын.

Толық

Көшедегі күзгі ағаштар

Кешегi салтанаттың тастап бәрiн,
мүлгiп тұр Мамырларым, Тастақтарым...
Тiзiлiп тұра қалған ағаштар-ай,
берместен көшелердiң қос қапталын.

Толық

Ай тұтылған түнде

Маңдайынан тер шықты да тастардың,
асқақ басы аласарды асқардың.
Тiршiлiктi түнек етiп қап-қара
жанып тұрған шамы сөндi аспанның.

Толық

Парадокс

Босқа шаршап, сүрлiкпе
басса өмiрдiң мұң-зары.
Дүниеде, тiрлiкте
керi кетiп тұр бәрi.

Толық

Адамдар

Күнiн көрiп амалдап,
тiршiлiктен қалыс қап,
бара жатыр адамдар
бiр-бiрiнен алыстап.

Толық

Мен жамылған бұлт

Ойлар қуып қаптаған
асу-белге бардым мен, –
көшiп жүрген
қап-қара

Толық

Көктайғақ

Көшеңiз де, аулаңыз да көк қайрақ.
Көк қайрағың – жып-жылтыр мұз көктайғақ.
Тiршiлiктi тәй-тәй ғана бастырып
көктайғағың жұртпен осы кеттi «ойнап».

Толық

Депрессия

Бiлiп өмiр жалғанын
өз-өзiнен ашынып, –
Үмiт пенен арманым
Өлiп жатты асылып.

Толық

Өткеннен жеткен аңыз

Жоқ кез екен бекiнiс те, қамал да, –
Сонау-сонау өткен, алыс заманда.
бiр тайпа жұрт өмiр сүрiп жатыпты
орман-нулы, көл-құрақты даламда.

Толық

Жапан даладағы ой

Кең далам жатыр, боз далам! –
Өткен бiр, өткен заманда
күлдiр-күлдiр кiсiнеп,
маң-маң басып боздаған,

Толық