Өлең, жыр, ақындар

Бұлақ-ескерткіш жайлы әндер

Туған жердің бұйырмай беткейі де,
мекен болды жат елдің құба белі.
Көйлегі де қалды ғой жетпей үйге —
көз жасымен анасы жуар еді.

Толық

Туған жер

Қайда жүрсем, өзіңе оралғанша асықтым,
әлем шексіз болса да, саған ғана ғашықпын.
Сен сарайсың құздағы құлата алмас ғасыр да,
көкшіл аспан күмбез боп төңкерілген басында.

Толық

Батырдың жесіріне

Бұл қайғың түсінікті шын естіге:
жұбатып айта алмаймын ешбір әнді.
Ол жұрттың бақыты үшін күресті де,
ал өзі сендік болып кетті мәңгі.

Толық

Отанға деген махаббат

Өлшемі жоқ ана махаббатының,
пір тұтпайды жұрт бекерге - ол киелі.
Аюлар да (ой-санадан мақұрым)
ақымақтау балаларын сүйеді.

Толық

Белгісіз батырды жоқтау

Жаудың отын өшірді,
дүниеден көшірді.
Дұшпанның қаны жосылды,
шәйіт болды өзі, ер еді.

Толық

Нақылдар мен ғақылдар

Тасқын сулар таудан өтіп, тас жарар,
ну жайқалар тереңдіктен татса нәр.
Қардай аққу, құстар ұшса қаңқылдап,
құзғын қалар үні бітіп, қарқылдап.

Толық

Көңіл күй жырлары

...Жігіттерді жинайық,
жеміс теріп, сыйлайық.
Той қызығын тыймайық,
аңға шығып, құс салып.

Толық

Алып Ер Тоңаны жоқтау

Шеңгелін ажал салды ма,
Ер Тоңаны алды ма,
сұм дүние артта қалды ма...
Қайғылы жүрек жыртылды-ау!

Толық

Таңғұттарға қарсы күрес жырлары

Таңғұт жау тиді айлалы,
қатұнсін тісін қайрады,
жайратпай жауын таймады,
бауыздап жанын қинады.

Толық

Йабақыларға қарсы күрес жырлары

Будыраштар да құтырып,
алпауыт ерлер жұтынып,
жорыққа шықты жапырып,
қанымызды біздің төкпекке.

Толық

Ерлікті аңсау

Жорық сап түнде көшелік,
Ямардың суын кешелік,
бұлақтан қанып ішелік,
жаудың бәрі қуылсын.

Толық

Құмға түскен ізіңді құлай сүйгем...

Құмға түскен ізіңді құлай сүйгем...
Бір рет
Құпиясын ашып ап, құны кеткен құдірет!
Айға ғашық,

Толық

Жердегі бар жол шектеулі

Жердегі бар жол шектеулі,
Күн қысқа — мұңым көп емес –
Көзімнен көлбеп кетпейді
көктемде көрген көк елес.

Толық

Арыздасу

Түсе берме өкініштің дертіне,
айтпа бекер желге сыр –
Сүйдім деп ем, тұрмай кеттім сертіме,
«Кеш, кеш...» деме,

Толық

Бәйіт

Бір маңдайға соншама азап,
со-онша бақ
қалай сыймақ?
Дәл осылай сүймек кім?

Толық

Әйел

Ұлы суретшінің көрмедегі «Жалаңаш әйел» атты
картинасының жанында біреулер
ыржаңдасып тұр.
Мейлі...

Толық

Түн. Құса

– Мүмкін еме-ес! – дейді ышқынып жүрегім –
...мүмкіндігім сол ғана.
Түсім бе екен?– қол тапсырып жүремін
иманы жоқ молдаға.

Толық

Кеш. Жалғыздық

Ақырзаман орнайды енді –
Күн өлді
Қып-қызыл боп ұяттан.
Өкінердей ештеңе жоқ.

Толық

Күз. Тоба

Ақты жұлдыз тас төбемнен «ағалап»,
Арашаға түспедім.
Салдақы түн сақ-сақ күлді табалап,
бармағымды тістедім.

Толық

Гүл – жусан

Гүлді аяймын – өмірі өзін алдап, текке өткен –
...Шыншыл өскін көрмедім,
Жусан,
Шеңгел,

Толық

Қайтейін..

Сұлу сөзді қайтейін,
Сезілмесе шуағы.
Күлімкөзді қайтейін,
Жеңілдесе тұрағы!

Толық

Ей, Махамбет, ағатай! «Құсалықпен өтті ғой, Махамбеттің көп күні...» Махамбет

Қаройда басың алынды,
Қапшыққа сосын салынды.
Қуанып дұшпан жарылды,
Жарың қара жамылды.

Толық

Көкше түні. «Келемін тау ішінде түнделетіп»... Сәкен

Келеміз тау ішінде түнделетіп,
Бұл дүние - бірде жетік, бірде кетік.
Тұрлаусыз заманымның тұтқынынан,
Ағатай, құтқарсайшы, бірдеңе етіп ...

Толық

Желтоқсан

Маған тиер таяқты саған тиер деймін-ау,
Өзімді емес, сені аяп, содан қайғы жеймін-ау!
Тыныштықты тілейтін, көңіл құсы – көгершін,
Көз алдыңда таусылып бара жаттым, не дерсің?!

Толық

Тәуелсіздік туралы

Сен де арманда едің-ау, мен де арманда,
Сол арманға қол жетті, арман бар ма!
Өзімізді өзіміз таба алмастан,
Адасқанбыз, сан тарап ормандарда.

Толық

Жұмбақтас

Бірде – кемпір, бірде – қыз,
Су кешіп тұр іргеңіз.
Сіз отырған қайықтан,
Білінбейді жүрген із.

Толық

Дос іздедім

Дос іздедім, сабылып, Төлегендей,
Дос іздедім, қалың жұрт елегендей.
Дос іздедім, қуансам құшақ жайып,
Дос іздедім, сүрінсем, жебегендей.

Толық

Оралмандар туралы ой

Оралмандар, оралғандар –
Аппақ нұрдан жаралғандар,
Жазықсыздан – атылғандар,
Жапа шегіп – қамалғандар!

Толық

Нұрикамал

Аспандағы ай ма дедім,
Жастық шағым қайда менің?
Жүрегімді елжіреткен
Жаным қандай жайдары едің?

Толық

Қазақы жүрек

Күмәнді ұлдар көбейді,
Анамның тілі өгейді!
Азды ма, әлде әруақ,
Додаға түсіп, таланған,

Толық

Шәмші рухына..

Қыз болып, қылымсынып танысқам жоқ,
Жігіт боп стақан да қағысқам жоқ.
Сенімен жақын едім, біліс ем деп,
Атағың шыққан кезде жабысқам жоқ!

Толық

Алтынай (немереме)

Жылап келдің өмірге сен,
Келе сала жерінбе сен!
Өзіңсіз мен үш ұрпақтың,
Өкілі боп көрінбес ем!

Толық

Өлең жайлы

Мүсіндедім, теңедім...
Қалжырадым, қажыдым!
Ішімде өлді өлеңім,
Бар-ды қандай жазығым?!

Толық

Ұсақ кемшілігімді кешіре алмадың

Ұсақ кемшілігімді кешіре алмадың,
Асқақ қасиетімді – есіңе алмадың.
Алдыңда – жібектей, есіле алмадым,
Түйін боп қалдым да... шешіле алмадым.

Толық

Пендемін

Періште емес – пендемін,
Мәңгі емеспін – демдемін!
Көрдім талай мықтының,
Мықыны көктен келгенін!

Толық

Қазағымның базары тарқағалы

Қазағымның базары тарқағалы,
Нәзік жаным ауыр мұң арқалады.
Махаббаты мерт болған – Қыз Жібектей,
Елестейді Жайықтың жарқабағы.

Толық

Төгілмеді, сөгілмеді сырларым

Төгілмеді, сөгілмеді сырларым,
Шеше алмадым жыр-сәбидің құндағын.
Әзер жеткен аузы көкке бұл қыстан,
Жетім қозы сияқтанып тұрғаным!

Толық

Тас жүректен махаббат күттім

Тас жүректен махаббат күттім,
Тас мейірден шапағат күттім.
Жанбады!
Көзімнің жасын сықтым.

Толық

Кәнизак та болмадым

Кәнизак та болмадым,
Перизат та болмадым.
Болмағанды қолдаумен,
Көсеу болды қолдарым.

Толық

Кәсібін қоймас ұры адам

Ауру, жоқтық... және өлім
Қолымда көп дәлелім.
Лақтырылған сүйекке
Таласады әлі елім.

Толық