Өлең, жыр, ақындар

Өмір - ертегі

Ағараңдап елес кезді Ай астын,
Ақсораңнан құлады алып көлеңке.
Ақ қайыңға асылады жел ерке,
Елжіреп тұр, елбіреп тұр иен өлке.

Толық

Тау суреті

Қызылқұмар құс-көңілі жасып құр,
Қыран тауды томаға бұлт басып тұр.
Анда-санда саңқ етеді шамданып,
Қырау қатқан ақ иығын қомданып.

Толық

Өрт

Жел жоғалды аспанға, дала тыныш.
Жадау тартты жабырқау жаратылыс.
Момын қырлар күйдірсе күнге арқасын,
салқын ауа сағалап шың-жартасын,

Толық

Түнгі көл сүреті

Кербез көлдің аяздай түнгі лебі,
Жым-жырт түнде жырқылдап жын күледі.
Жағалауда тоңады құм қалтырап,
Жел сүйресе, күрсініп қырға ұмтылад.

Толық

Ауыл кеші

Күрсінеді қарт емен қажып-шіріп,
Сылаңдайды сұлу қыз нәзік шыбық.
Қайың қыздар қысқартып көйлектерін,
Бар төңірек көреді көреді бой жеткенін.

Толық

Тағы да саған

Сен неткен әдемі едің?!
Аппақ гүлім, ақ қанат көбелегім!
Жанарыңда, жаныңда бейкүнәлік,
Сені бәрі періште дейтіні анық.

Толық

Метаморфоза

Мен жыладым.
Жаңғырық та аһ ұрды,
Тау қойнауын тасқын сезім сапырды.
Мен күрсіндім — ішін тартып қара үңгір,

Толық

Шатырша

Шатырша...
Жапан түзде жауын қырған батырша,
Қажып-талып, мұнартып тұр, қайтейін,
соны көрген жүрегімді, аһ ұрса.

Толық

Ақтоғай

Тағдыр ләмі тізілетін тақтадай
Жадыма әкеп жазып берген Һақ-талай.
Жүректегі жырларымның ұйқасын,
Сенен табам, сенен алам, Ақтоғай!

Толық

Бұлттар

Бұлттар ауып барады қаңбақтардай,
Немесе атам қуған қалмақтардай.
Ағыл-тегіл көз жасын көрсетпеуге,
Тас төбемнен әрі аунап аулақ барғай.

Толық

Жамшы. Ұрыңқай тауы

Ей, қазақ, есіңде ме, ежелгі жыр,
Жыр сынды жылап аққан өзен ғұмыр?
Іргеге Ораң, Қайдай* дұшпан ел кеп,
Сұр жебе адырнада кезеулі дүр.

Толық

Ондық шам

Тұсыма кеп бекітерде түн ірге,
Ондық шам боп сығаладым іңірге.
Батқан күннің барша нұрын сіміріп,
Жалыныммен көр ызғарын бір ұрып,

Толық

Тоқсаныншы жылдар. “Тасқора” сыраханасы

Тұнжырап түн келгенде тас қалаға,
Оянып шырт ұйқыдан қасқа Нала,
Мұңдылау жас ақынның кейпіне еніп,
Кіретін елмен бірге “Тасқораға”.

Толық

Қаладағы кентавр

Ырғақта тербетілген бала бүркіт
сынды боп, алағызып, алабұртып,
бесікте жатқан күнім еске түсіп,
жанардан жас ытқиды жан ауыртып.

Толық

Міскін

Шайқы-бұрқы дуана боп кетерміз,
Күйкі тірлік күйреткенде бізді әбден.
Шірік жапырақ шашуымен төпер күз,
Жүрегіңде соңғы жырың қызғанмен.

Толық

Тақуа

Фәниден таппай бәтуа,
Бақиға кеткен сан сұрақ.
Соларды жазсам хатыма,
Моладан қайта аршып ап.

Толық

Бектаудың анау бөктерін гүлді

Бектаудың анау бөктерін гүлді
бөкпе түн басып барады.
Қайтейін, мына өкпе құрғырды
алқынған кезбей даланы.

Толық

Біздің ауыл

Біздің ауыл баурында Жыландының,
Сонда өткен құлын-күн, құнан-күнім.
Бәйге-өмірдің мәресі елде ме екен?!
Білмеймін, күмәндімін...

Толық

Сексеуіл

...Күнәға кешірім жоқ ешқашанда,
Тірлікті қайта бастан бастасаң да.
Кемді күн қызық дәурен өте шығар,
Кешігіп кешу айтып қоштасарға.

Толық

Қазақстан...

Әлдиімен жанымды тербететін,
Жүрегінен сел болып шер кететін.
Сен басқасың мен үшін, Қазақ елі,
Қазақия – о, менің Мемлекетім!

Толық

Шылым. Шылбыр өзені

Талқан ғып ойды тірлік елеңі,
Қос қолда тұрмыс кісені.
Бегазы...
Шылым...

Толық

Мен бұлтпын үнсіз сырғыған

Мен бұлтпын үнсіз сырғыған
Адамзат шөлінің үстімен,
Абылдың көрінің үстімен.
Қабылдың күнәсін шыжғырған

Толық

Көне жырдың сілемі

“Қарқара бөрік кигенім,
Қайыңсап садақ игенім.
Қай жерде отыр жәудіреп,
Қарақат көзді сүйгенім?

Толық

Кісікиік

Бала күнді еске аламын жиі мен,
Сол кезден-ақ мұңлы кісікиік ем.
Күн астында күреңітіп жүретім,
Кеудемдегі кәрі қобыз күйімен.

Толық

Жауырыншы

Жаныма мен туғаннан серік болған,
Тұсыма қайда көшсем, келіп қонған.
Бір елес қыр соңымнан қалмай қойды
Ерте-кеш елегізтіп ерікті алған.

Толық

Ізім қалсын

Ақтөбе-ау, айналайын, сөзді ұғарсың,
Өзімдей ыстық жүрек, қызу қансың:
Сағынып кеттім –дағы,
Жеттім тағы,

Толық

Мәмбетовтер

Талайлардың фамилиясы — Мәмбетов,
Жүр өмірде жайраң қағып, әндетіп.
Біреулері көк орманды көбейтіп,
Келе жатыр кең даланы сәнді етіп.

Толық

Жоқ қазір

Қызық қуған қызыр күнім жоқ қазір,
Қызға ұсынған қызыл гүлім жоқ қазір.
Таңды таңға ұластырып ұзартпай,
Тарқамайтын қызулығым жоқ қазір.

Толық

Мен туыппын ақпандатқан боранда

Мен туыппын ақпандатқан боранда
Кім біледі, бәлкім, әлде содан ба?!
Алақұйын мінезім бар ашулы,
Қапелімде басылам ба, болам ба?!

Толық

Өгей шеше

Анам жоқ! Қалдым жетім, жас моншақтап,
Он төрттен жаңа ғана асқан шақта-ақ.
Көп өтті көңілсіз күн керуені,
Кенет кірдің cен үйге жасқаншақтап.

Толық

Қорқыт ата қобызы хақында аңыз

Биссімиллә, қалам ұшы қыбырлап,
Жетті бүгін ықылымнан мың ырғақ.
Ой-санама сан ғасырдың сырларын,
Сыр дәрия жеткізгендей сыбырлап.

Толық

Айша бибі

Биссімиллә, алда дәптер ашылып,
Сөз бастайын бір Аллаға бас ұрып.
Көлеңке де көп жылады бұл кеште
Ақ қайыңның мойнына үнсіз асылып.

Толық

Дүниенің мынау кеңдігін

Дүниенің мынау кеңдігін,
Көрермін соңғы кешімде.
Ұйқыда жатыр өмірім,
Өлімді көріп түсінде...

Толық

Елеңдей бермен әрнеге

Елеңдей бермен әрнеге,
Өтеді өмір ақырын.
Аспанда жүзген ай – кеме,
Кеудеме тастар зәкірін!

Толық

Есімде өткен балалық

Есімде өткен балалық жағасында Ертістің,
Суын ішпей Ертістің,
О, тәйір, мен өрт іштім.
Қараша үйде білгемін домбыраның қадырын,

Толық

Алтай аңызы

Арда Алтай мен Алматының арасын,
Жалғамасаң қалай тыным табасың?!
Дөң басында бұғы тұр ма,
Жарты аймен

Толық

Не тілер айырбасқа келер бір бақ

Не тілер айырбасқа келер бір бақ,
Сендей ерке тағдырға көнем, бірақ...
Қиналам кейде күрек ұстай алмай,
Байласа саусағымды өлең шырмап.

Толық

Соқыр сөз

Аңсарым алаңда жүр ақ боранды,
Әй, Өмір! Айыра алман ақ-қараңды.
Соқыр сөз жолға шығып бара жатыр,
Түрткілеп қалам ұшы ақ қағазды...

Толық

Ғаламда бұрын болмаған

Ғаламда бұрын болмаған, білемін, жаңа бояумын,
Көктемде көбелек қанаты өткенде желпіп ояндым.
Алаяр ай – көз,
Көк аспан көргенде осы көрікті,

Толық

Алтайды, досым, көрмесең

Алтайды, досым, көрмесең, ештеңе онда көрмедің,
Үйрене салдым орманнан тоқуды ойдың өрмегін.
Кетесің күй боп тартылып ойыңа алмай өңгені,
Толқынында Ертістің ноталар ойнап өзді-өзі.

Толық