Өлең, жыр, ақындар

Қара жұрт

Көң иiсiңдi, қара жұрт, сағындым ба,
Алдым қамшы сапталған тобылғыға.
Мұң шағар деп ескi жұрт кiм ойлаған,
Тiл бiтер деп Шектiбай, Шағыл құмға?!

Толық

Ана тілім

Атыңнан айналайын, Ана тілім,
Себеп боп, сенің, өзің жаратылдым.
Әлемде небір ғажап сұлулық бар,
Ішінде барлығының дара тұрдың.

Толық

Қара мая

Еркексіз қалған ел деген,
Кеткелі хабар келмеген.
Сонда да арман жетелеп
Қағазға қара сенбеген.

Толық

Көбірек пен азырақ

Тыңдаңыздар жыр айтамыз азырақ,
Тыңдаған жан айтып жүрсiн жазып ап.
Ұнап қалса, қол соқса ғой көбiрек,
Кемшiлiктi жөндеймiз деп тезiрек.

Толық

Үстірт жолдары

Шексіз, шетсіз не деген жол шаңдатқан,
Қанша, қанша менен бұрын жан басқан.
Ен далада көзге түсер көде жоқ,
Анда-санда жолды кесе аң қашқан.

Толық

Орташа

Айдай беске апайым бірді қосып
Ортасынан қақ жарып үш қылатын.
Өттік жастан ойнайтын санды қосып,
Жеттік жасқа еліне іс қылатын.

Толық

Күрес

Жығылғандар жерден көзін алмайды.
Жеңімпаздар жерге көзін салмайды.
Бақ қонғандар тек биікке самғайды.
Тапталған ар оятады сан қайғы.

Толық

Арман

Күй тартсам ғой ағыл-тегіл төгіліп,
Тыңдаған жан тұрса жаны езіліп.
Болса ішінде құралай көз бір сұлу,
Шықпай тұрған тек жаны бар үзіліп.

Толық

Каспий толқындары

Ойыны ма –толқындардың жарысқан,
Ерегес пе – мен де сенен қалыспан.
Табанына тапталмауға басқаның
Соңғы дем бе, қорқыныштан жан ұшқан?

Толық

Жанарлы көздің әсері

Жүрегімді жылы сезім орар кез,
Жарқылынан найзағайдың болар тез.
Тек сол үшін саған арнап нұр шашқан,
Керек жанар, жанға ҽсерлі марал-кәз.

Толық

Жұмыр жер сенің бесігің

Жұмыр жердің бесігіне бөлендің,
Ұлы, қызы жер емшегін тел емдің.
Барлық адам туыс маған көрінер:
Ақ-қарасы, жас-кәрісі әлемнің.

Толық

Жас табиғат, кәрі адам

Тайғанаймын, табанның бүрі кеткен,
Дірілдейді буыным, сірә, көптен.
Ақ аспаннан жылы қар құйылып тұр,
Қартаймайтын баяғы зеңгір көктен.

Толық

Ұйқыңды қишы бір түндік

Ұйқыңды қишы бір түндік,
Сырласып сандық ашайық.
Кешірші мені еркінсіп
Бақыттан кетсем масайып.

Толық

Сенек

Оңып кеткен түсіндей ме кенептің –
Сұрғылт тартқан боз даласы Сенектің.
Шөл далада бой түзеген теректер,
Тұрарлықтай мақтануға мен ектім.

Толық

Кешіре гөр айтсам егер асылық

Біреуі едім мен де ерке үш ұлдың,
Бірақ саған өмір талай кішірдім.
Ал сен болсаң жалықпадың түртуден,
Енді міне мінезімді пісірдің.

Толық

Жағымпазға

Көресің-ау өзіңді ақылдырақ,
Қамқорсисың, әрдайым, жақынсырап.
Сипамашы арқамнан, жек көремін,
Жүрген жоқпын мен сенен ақыл сұрап.

Толық

Табиғат – Адам

Табиғаттың өзі барлық заманда
Ұқсайды да тұрады ылғи адамға.
Түрі-түсі, мінез-құлқы аумайды,
Қысың – ашу, жазың – күлкі содан ба?

Толық

Жалғанда ауыр немене (терме)

Жалғанда ауыр немене? –
Әкенің салқын назары.
Көз тоймас асыл немене? –
Ананың жарқын ажары.

Толық

Тұтқасы тірлік аналар

Көрсоқыр заман қырсығып,
Көрсетті "жаудың" қызы ғып.
Маңдайды кетті бір сызып,
Жүректе қалды бір сызық.

Толық

Өлең

– Өлең сенің анаң болса қайтер ең?
– Өмір бойы ардақтаумен өтер ем!
– Өлең сенің жарың болса қайтер ең?
– Өмір бойы арын қорғап өтер ем!

Толық

Сын

Меңгеріп ұстаз тән ісін
Оқыттым көп жыл мүдірмей.
Шәкірттер ұғып мәнісін
Тапсырды сынын кідірмей.

Толық

Еске алу

Ғашық болдым дедің бе, сен, шырағым?
Міндің онда ақ арманның пырағын.
Айтшы маған, жүрек симай кеудеңе,
Көкіректе сеземісің жыр-ағын?

Толық

Жігіттерге

Жiгiттен көрсем тектiлiк,
Арнаймын жолға сәт тiлек.
Шыңына асқар арманның
Тұрамын шықса деп тiлеп

Толық

Қайырым, пейіл тапшы боп

Туғанда басқа зобалаң,
Кешегі достар таптырмай –
Ойлаймын олар обалын,
Азамат атын жатты ұрлай.

Толық

Күлкі мен адам

Әзілдей күлсе шоң кісі,
Күлкіден келіп өлгісі –
Домалап жатса іш басып –
Жағымпаз адам белгісі,

Толық

Түс

Түсімде көрдім анамды –
Ұсынған шұбат, нән зерең.
Тозса да нұрлы жанары
Көзінен ұқтым – мән терең.

Толық

Сыр ашу

Сыр ашсам ба, жарылып ағымнан мен…
Күйіп-жанбан үзіліп сағынғанмен.
Табиғатым жаратқан тұйықтау ғып,
Ешкім айтпас "туғаннан қағынған ең".

Толық

Сағыныш

Сағынышпен келе қалдым ауылға,
Аунап-қунап көңілді дем алуға.
Нусыз-сусыз шөл даланы көргенде
Көңіл шіркін айналды ғой налуға.

Толық

Дәме

Кенже қалып бұл жарысқа қосылдым,
Сынап көрші, халқым, бағын осы ұлдың.
Мүмкін шауып бәйгі алармын жарыста,
Демігермін, ұзай алмай алысқа.

Толық

Күз

Жабағы бұлт көк төсін жабады кеп,
Күздің сыйлар сыйы да, азабы көп.
Тұманды күн аңғартпас жан-жағыңды,
Ойлау қиын біреу жөн табады деп.

Толық

Әке суреті

Жетім қалып жасыңнан
Қиындық көріп өстің-ау
Жаласымен жаулардың
Тозаққа талай түстің-ау.

Толық

Қарындастың көз жасы

Қарындасым!
Деппін оған, қамқоршыдай болып бір,
Қара көзің жасқа неге толып тұр?
Айтшы маған, өкпелеткен кім сені,

Толық

Ыстық-Ата өзені

Басып-жаншып бір-бірін аласұрып,
Ақ толқындар асыққан жан ұшырып.
Көрінгенмен сұрапыл, соқыр күш боп,
Дейді, байке, бұнда да бар тіршілік.

Толық

Өмір өткелдері

Арманымсың, күнім деді бозбала,
Құшағына кіре түсті қыз бала.
Өшіп барам, ая мені, сәулешім
Жігіт түгіл есер желден қызғана.

Толық

Жылы жауын

Шақырайып талма түсте күн көзі,
Еркін билеп бар әлемді бір өзі.
Жан-жануар, өрт-лепте, дел-сал боп,
Қысылатын, сая таппай, бар кезі.

Толық

Кешірім

Ғашық болған Еңлікті Кебекті –
Қоғам заңы қорғамаған себепті –
Заманының кешірімсіз бір биі,
Құйрығына аттың байлап ез етті.

Толық

Балдырған

Біз балдырған, балдырған,
Ойынды әбден қандырған.
Енді тентек болман деп
Апайды да нандырған.

Толық

Айлы түндегі ой

Мұнартады, ай, әлде неге жабыққан,
Мейір жетпей Жер-ана да тарыққан.
Толтыра алмай кенеріне Каспийді
Еділ, Жайық - екі жақта қамыққан.

Толық

Сырласу

Тұрпайылау болғанмен түрім менің
Түсінсейші, жан досым, жаным нәзік.
Сенің маған наз айтар бар ма жөнің,
Айтқызбай-ақ жүрекпен тұрам сезіп.

Толық

Ананың өмір жолдары

Жетпіске жасың толыпты,
Немере жиырма болыпты.
Тұңғышыңның ұлынан
Шөбере сүйдің көрікті.

Толық