Өлең, жыр, ақындар

Ашыну

Құртқым келмейді ешкімді,
Не дейді маған осы жұрт?
жер бетінен көшіріп
не жазықсыз өшігіп,

Толық

Мен ойлайтынмын

Мен ойлайтынмын:
данышпан деп патша мен бидің бәрі,
әрбір ұлттың солар деп тұйғындары.
Жарқ-жұрқ еткен қаңылтыр саясаттар

Толық

Бай болам деп бір демде

Бай болам деп бір демде,
омақаспа, қарағым.
Ақыл айтсам мін көрме,
құлақ салсаң, жарадың!

Толық

Сауал

Малдан бездік бейнеті белшеден деп,
қойдық құдық қазуды жер шемен деп.
Жұмыс іздеп балаға сабыламыз,
жаны тыныш отырар – кеңсе жөн деп.

Толық

Күн

Сарғайып талып шықты да,
сазарып барып батты Күн,
шашыратып алып шаттығын,
жинай алмасын ұқты ма,

Толық

Әкімдерде ақылдан айла басым

Әкімдерде ақылдан айла басым,
айласыздар сайманын сайламасын.
Бір жылпостың қолына билік тисе,
өзіндеймен толтырар айналасын.

Толық

Заман құлқы

Жерім жатқа тапталып,
шаңға айналды даламыз.
Досым мені жат танып,
алшақтады арамыз.

Толық

Сыр

Елді ойламас ағаңның
оқ тілінен не пайда,
тамшы тамбас далаңның
от күнінен не пайда?

Толық

Ер-тұрман

Өртейді бір өкініш жиі мені…
Киіз үй. Мекеніміз қиыр еді.
Анамның алданышы, сүйінері –
әкемнің ер-тұрманын күніне бір

Толық

Сандалу

Араладым әлемнің талай жерін,
табам ба деп шындықтың арайлы елін.
Кезгеніммен жер бетін, кереметті
кездестірмей жүргенім қалай менің?

Толық

Тіл табудың жүрмін–ау таппай да ебін

Тіл табудың жүрмін–ау таппай да ебін,
маған біреу шашады оттай демін:
«Қайғыма ортақ болмадың, сүйтпедің» – деп,
өз тірлігім, өз қайғым жоқтай менің.

Толық

Өмір - бұлақ жыраққа қашады ағып

Өмір - бұлақ жыраққа қашады ағып,
жастығың да қалады тасаланып.
Адам сосын отырар ой кеміріп,
жақсы, жаман істерін жасап алып.

Толық

Ей, құм Нарын, құм Нарын

Қасиетті Нарын, құм Нарын,
киелі менің құндағым,
көңілімде таудай тұлғалым,
құмыңдай көшіп жүріп мен

Толық

Көсемдікке тапшымыз, кеңдікке де

Көсемдікке тапшымыз, кеңдікке де,
адамдыққа, мәртікке, елдікке де,
сөйте тұра дүниені тындырғандай
баса алмаймыз аяқты кергіп неге?

Толық

Жыр оқы деп қолқалап қоймадыңдар

Жыр оқы деп қолқалап қоймадыңдар,
жарқылдауға шамам жоқ, бойда мұң бар.
Мені құрмет тұтқаның үнімді емес,
жырларымды оқы да, ойларымды ал,

Толық

Сабақ

Сыйлағанмен жаманды
сыйласың болып жарытпас.
Жас жуғанда жанарды,
қимасың да қамықпас.

Толық

Шыға жаздап шырқырап шыбын-жаның

Шыға жаздап шырқырап шыбын-жаның,
адалдық деп, шындық деп шырылдадың.
Жалғандықтың жырта алмай жамылғысын
қаншама рет қайнады зығырданың,

Толық

Қайран Мәриям апам-ай...

Сырбай, Ғафу - қос ағам,
қос ағамнан айрылып,
босағасы жырдың босаған.
Сен де кетіп барасың

Толық

Өсиет

Жақсыларда бір Ана –
ол – Ел деген ғұлама.
Перзентінің бірі – бас,
бірі – еліне бұғана.

Толық

Қойсын ба мыс жебедей жұрт наласы

Қойсын ба мыс жебедей жұрт наласы –
не мықтың жетіп тұрған бұлтқа басы
қалпақтай ұшар бір күн көз ашқанша,
тайғанап қара жерден құт тағасы.

Толық

Жігерлену

Еңсемді енді мен де бір көтерейін,
тамағымды кенейін, жөтелейін.
Көзі түспес көсемдер көрер ме екен –
бірін Беке, біреуін Төке дейін.

Толық

Айнаға қарау

Өтірік айттым реті келген жерде,
өсекке еріп сан түстім сергелдеңге.
Біреулерге жағынып жақсы атандым,
қалғым келмей ақылды елден мен де.

Толық

Зейнеткердің сөзі

Келдім тағы. Келіп ем бұрындар да –
бұл заманда бастықсыз күнің бар ма?
Салмағы соған түскендей жер, халқының,
кердеңдейді күзетші жын ұрған ба?

Толық

Тілеулестерге

Уайым көп, ойым да алаң, жаным да алаң,
жырым жоқ баяғыдай жалындаған.
От сезім, өрт күтетін тілеулестер,
жазғырып қарамаңдар бәрің маған.

Толық

Құлқыңды көріп бүгінгі

Құлқыңды көріп бүгінгі
достарың сенен түңілді:
өзіңді бір кез қолпаштап,
көтеріп көкке жүгірді.

Толық

Саясат

Саясат та – бір сайқал,
сыйқырлайды жас ұлды,
«Бір іліксең, - жұрт айтар,-
ала-алмайсың басыңды».

Толық

Япыр-ау, қайда кеткен шуақты өлең?

«Япыр-ау, қайда кеткен шуақты өлең?
шуақты өлең жазғанға құр ат берем!»-
деп бүгін жыр іздейтін адам бар ма –
біреу мені іздесе қуат көрем.

Толық

Әділдіктен бұлтару

Берілме шындық іздеп қайғыға тым,
шындықтан айныр көсем, айныр ақын.
Жерде көп қамалдар мен иірімдер
адамды әділ жолдан тайдыратын.

Толық

Жалқы мен тобыр

«Жұрт неге маған жауықты»,
деп өзің босқа кішірме.
Талантты болу қауіпті
талантсыздардың ішінде.

Толық

Иман жайлы кей имам салар үнге

Иман жайлы кей имам салар үнге,
жұрт ұйиды көзі де, сөзі де ұнап.
Хафиз ақын айтқандай, ал өмірде
имандылық дегеннен өзі жырақ.

Толық

Қызғаныш пен зұлымдық

Қызғаныш пен зұлымдық –
бақытсыздың құзыры.
Серігі сол ғұмырлық,
жоқтай өзге қызығы.

Толық

Мансап үйі

Мансап үйі – қақпақты қыш құмыра,
енсең орар рақат ыстығына.
Өскен сайын мансаптың баспалдағы
соғұрлым мол былығы, бықсығы да.

Толық

Биліктіге айтылар сөз

Шырқыраған заман-тордағы
қара халықтың қорғаны
хандарға сәлем бермесем,
алдына емпеңдеп келмесем,

Толық

Әріптес

Анаған да жақсысың, мынаған да,
жақсылығың жоқ бірақ жылағанға.
Қарапайым танысқа бұрылмайсың,
көз әйнегің айтып тұр: «Бұ да адам ба!»

Толық

Жер ортасына келгенде

Жер ортасына келгенде
пайда болды бір құзыр:
өңешім бе, кеудем бе –
өртейді кеп бір қыжыл.

Толық

Мен осы не істесем екен бүгін?

Мен осы не істесем екен бүгін?
Жатқандай мәнсіз өтіп бекер күнім.
Жүйріктің құйрығындай ғұмырымда
жанымды жаңбырлатқан жетер мұңым!

Толық

Зәрулік

Тыным таппай, арылмай жаның жүктен,
барған сайын жылыстар таңың күткен.
Жайлы өмірге талпынған Адам шіркін
құтылмайтын болды бір зәруліктен.

Толық

Дерт

Біреуді жақсы көрсем деп,
құдайдай соған сенсем деп,
жанымды тордай шырмаған
қасаңдықтарды жеңсем деп,

Толық

Қалмады сөзде қадір, тілде кие

Қалмады сөзде қадір, тілде кие,
ер сиқы болар дейтін іргеге ие:
би – мылқау, халық – аңқау, жігіт – сидаң,
көсемдер бірде бие, бірде түйе.

Толық

Көңіл

Аспан шәйдай. Жанымда қырық қайғы.
Күн де майдай, ал мені жылытпайды.
Тайлы бие сауғанның сабасындай
көңіл тақ-тұқ. Ішті ыза шыбықтайды.

Толық