Өлең, жыр, ақындар

Алдабергенов туралы аңыз

Бастамай-ақ бұл жырды
Баяғы өткен Баяннан
Жырлайың жаңа өмірді,
Бастайық бізге Баяннан.

Толық

Құланың құны

Сұлудай қызыл шырай бітіп таңға,
Алтынды ну сәулесін шашып маңға,
Ойын сап жан иесі бар мақұлық,
Жерде құрт,

Толық

Батырақ

Мен сендерден бір тамшы аққан жаспын,
Сол тамшы болғандықтан байға қаспын.
Сенің жүрген жеріңнен қозғалмайтын
Жұдырықтай қарам бар, қатқан таспын.

Толық

Көл қанданды

Бір жерде он үй барды заты қалмақ,
Атасызды іргелі ел қыспаққа алмақ.
Жер-су жоқ, таянатын тірегі жоқ,
Сықылды да желге ұшар бос түп қаңбақ.

Толық

Жетім қыз

Он саусағы жорғалап,
Домбыра күйін шертеді,
Домбыра үні нәзік үн,
Жүректі мұздай ертеді.

Толық

Зуқа батырдың серті

«Астыңда қара жер болмаса,
Үстіңде көк аспан да болмайды.
Тәңірі бұйырған теңдік бұзылса –
Не ер кетеді, не жер кетеді...

Толық

Ояну

Сағыныш кейпінде,
Сап-сары тауларды көремін –
түс қой бұл.
Ол енді өлең боп оянар,

Толық

Бесік

«Кім екен?» – деп сұраса ақын деген,
«Жауап таппай қиналған
пақыр», – дер ем...
Кім екенін көреді-ау бір күндері,

Толық

Өліара

Күн күліп саумал сәулесін,
Ғаламға мынау шашады.
Қысқарып жансыз көлеңке,
Таусылып тауға қашады.

Толық

Ана

Ана!
Ағарған әр тал шашыңнан
өзімнің қайғымды көрем,
Жұрттан жасырып төгілген жасың –

Толық

Елес

Алтайдың шыңындай тым асқақ,
Түсімде тұлғаңды көрдім мен.
Беймаза өмірден жырақтап,
Сен ашқан есікке ендім мен.

Толық

Оралу

Оу, құлыным!
Неге кірдің түсіме?
Тым алыста қалып ең ғой кісінеп.
Дейсің бе әлде: «Бұлдыр-бұлдыр даланы,

Толық

Сорлы құстар қайтыңдар

Сорлы құстар қайтыңдар,
Сарыала қаздар сағынышымды айтыңдар.
Быт-шыт боп кетті
көкірегімдегі күн – елес,

Толық

Құса

Қанатынан хат жолдадым, соңғы хат,
Құстар саған жеткізеді... жол жырақ.
Ішім толы құсалықтан құтылмай,
Нән шаҺарда сенделіп жүр сорлы бас.

Толық

Сырласу

«Ауырлығы табыттай, жеңілдігі көбіктей»,
Қалай айтсам сырымды
сізше ешбір кемітпей.
Шымыр-шымыр өлеңнің

Толық

Түркістан қасіреті

Арқасына төгіліп ай бұрымы,
Түркістанның түгемес қайғы, мұңы.
Қызыл-жасыл көшелер қылғытады,
Тым әсершіл жүректің әйдік үнін.

Толық

Сағыныш

Жыл құстары есен-сау келдіңдер ме,
Қанатыңды сылатып торғын желге.
Біздің туған өлкені көрдіңдер ме,
Қанаты жоқ сергелдең менмін жерде.

Толық

Алтай

Көрмегелі көп болды-ау ақ қарыңды,
Төбеме төңкеріп ап аспаныңды.
Е, Алтай!
Есім кетіп еңіредім,

Толық

Қаратау

О, Қаратау! Бұлдыр-бұлдыр, бұлыңғыр,
Ойым – ақшам, кеудемде ауыр іңір жүр.
Тас көтеріп тамыр жеген түсіме,
Бабаларым ауық-ауық кіріп жүр.

Толық

Қан

Борбай еті борша боп
боздай көшкен ел едік,
Жылай-жылай нұры да
тайған жәутең көз едік.

Толық

Ұлы жыр

Жазира жапан түз
жамылған кежім – жыр,
Тарихым қашалған тастарға көгілдір.
Күн түбін жаңғыртқан тұлпардың тұяғы,

Толық

Алтайды аңсау

Алтайдың қысы тым ұзақ,
Алтайдың қысы тым басқа.
Қиялдан тұлпар мініп ап,
Шегесің сапар бір басқа.

Толық

Боздақ

Жолға қарап жоқ іздеп
жанарынан жас ағар,
Көкірегіне шер қатқан ата менен апа бар.
Қан мен жасы көк мұздың

Толық

Апамның монологі

Құлыным-ау,
Тірісің бе келші үйге,
Ұлан-асыр той боп жатыр көрші үйде.
Иір-қиыр жолдар жатыр жоғалып,

Толық

Алаңдағы ой

«Қалың елім қазағым»,
жасқа толып жанарым,
Үрей билеп есірген сұлап жатыр алаңым.
Желтоқсанның желіккен

Толық

Бейтаныс қала

Бейтаныс қалада,
Сені аңсап езілем жан ана.
Үстімде көнетоз киімдер,
Қолымда ескірген чемодан.

Толық

Алматы. Ойынхана

Аспанның ағылған бозқырау тамшысы,
Жапырақ бояуын мезгілге тонатқан.
Жалынсыз жанарлар көшеде шарпысып,
Адамдар осылай өздерін жоғалтқан.

Толық

Мақатаев көшесі. Саябақ

Өтірік күлетін, өтірік жылайтын,
Жәдігөй жандарға жайың жоқ ұнайтын...
Өлеңге айналған өмірдің өзегі,
Парақтар бетінен халімді сұрайсың.

Толық

Уағда

Жанарда жасын боп сөнген,
Хұсни дидарың ғайып.
Қабірдей сұп-суық бөлмем,
Түн жылар шаштарын жайып.

Толық

Құлагер – ғұмыр

«Хұсни ғаламның құс жетпес...» қиыры,
Күңіренген көкжалдың көксеген үйірі…
Бөрілі байрағы желбіреп жол алды,
Оғлан ұланы Тәңірге сиынып.

Толық

Мың жылғы ұйқы

Мың жылғы ұйқыдан тұрып,
Уілге үн қосқан дала.
Жүрегін қасірет буып,
Маң басып келеді дана…

Толық

Аңсар

Жыр жазып отырам кейде,
Мәңгілік махаббат жайлы.
Қобыздың тілінде сөйлер,
Көкжал жанарындағы қайғы.

Толық

Күз

Сұрғылт аспанның құрсағын
қақ жарып шұбырған керуен,
Тоқтап қалған сағаттың
ауыр үнсіздігін есіме салып...

Толық

Тұтылу

Алматы көшелерін кезген
жалаңаяқ жастықтың
Ағарған шашы қылаулап...
Қап-қара суреттер мен күрсіністерге толы,

Толық

Еске алу

Көгілдір экран бетіндегі жазу...
Көп жылдардан соң
Жым-жырт аула ішінде отырып,
Өткенді еске алу –

Толық

Терісбұрау

Домбыра құлағын бұрап
теріс бұрауға түсірген,
Таңдайдағы әнің де
жүректі шытынатар еді.

Толық

Мұнар

Қайдан естілді,
Жүректі тілген құс қанатының суылы?
Жырақта қалған
Орман – күлкінің үздігіп жеткен уілі.

Толық

Кертолғау

Мәңгілік тоқтап қалған
уақыттың демін сезіну –
Қаншалық азап болса да,
Керемет, ғажап!..

Толық

Ант

Бұл тұман сейілер,
Зарыққан сапарға сені іздеп шығайын.
Көкжиек сімірген –
Көп тарау, көк иірім жолдарым.

Толық

Терезе сыртындағы көктем

Бүгінгі Ояну:
Мың жылғы ұйқыдан тұрғандай зіл батпан!
Алақай!
Көктем тұр –

Толық