Өлең, жыр, ақындар

Тағдыр, басқа не салсаң да көнермін

Тағдыр, басқа не салсаң да көнермін,
Қасарсаң да, қабарсаң да көнермін.
Тұтылармын, ұтылармын мен сенен,
Шым-шымына кім батпайды тереңнің?

Толық

Табаным талай шоқ басып

Табаным талай шоқ басып,
Қып-қызыл отқа күйді ерін.
Тарпаң ем, тағдыр ноқтасын
Салғызбай басқа сүйредім.

Толық

Мінезім

Өзімді-өзім жеңе алмай жүрген бір кезім,
Жеңе алмауыма себепші – бірден-бір өзім.
Өзімді-өзім кінәлап салыстырамын,
Қабілетім кімнен кем еді, кімнен мінезім?

Толық

Қырықтағы қайнағалар

Бұл кісілер – біреудің қайнағалары,
(Қайнаға болып туды деп ойлама бәрі.)
Ойнақтап кеше отыздың орғылында олар,
Жайқамағаны қалды ма, жайламағаны?

Толық

Құс қанаты талса, қонатын шығар

Құс қанаты талса, қонатын шығар,
Адам қанаты талса, жүрегі соғатын шығар,
Адам жүрегі құс қанатындай,
Соға-соға ғұмыры қысқаратындай,

Толық

Куә қайда?

Есімде жоқ ең алғаш жылағаным,
Айды әпер деп аспаннан сұрағаным.
Бақыт деген сол шығар – жылағанда
Білмеу шығар жанында куә барын.

Толық

Кеттің ұшып құс секілді

Кеттің ұшып құс секілді,
Көргеніміз түс секілді,
Қорқам бірақ жоруға.
Рақаты көп тұс секілді,

Толық

Кеттің ұшып, қалдым жерде

Кеттің ұшып, қалдым жерде,
Сағынышқа салдың демде...
Сен – көктесің, мен – жердемін,
Сен – періште, мен – пендемін,

Толық

Ғашықтық – азап, азабы ғажап бірақ та

Ғашықтық – азап, азабы ғажап бірақ та,
Дертінде тозақ, деміндегісі жұмақ па?!
Шын ғашық болсаң біріңді-бірің жылатпа,
Жылаттың екен, жыласын ғашық, жұбатпа!

Толық

Басымды салдың-ау сарсаңға

Басымды салдың-ау сарсаңға,
Жүрегім айналды шаршауға.
Жүйкем де жұқарып барады
Не істейін, не істейін мен сонда?.

Толық

Балама

Шайқалмаған сары уыз балапан бала,
Көргенің сенің әлди мен алақан ғана.
Қиялыңменен аймалап Айнакөлдерді
Көзіңнің нұрын сүйкейсің Алатауға да!

Толық

Ауылда тудым, қалаға келдім

Ауылда тудым, қалаға келдім,
Далалық едім, қалалық болдым.
Ортама қарай өзгердім,
Заманнан талай жаңалық көрдім,

Толық

Алатаудың басына бір шөкім бұлт

Алатаудың басына бір шөкім бұлт
Қайдан ғана ойнақтап шыға келді?
Ұлы адамға оралған мұң секілді
Тарқатылып түбіттей тұнады енді.

Толық

Ақ-қара

...Сондай да сондай болады сәттер басыңда,
Сондайда бірақ тағдырға құлап бас ұрма!
Сондайда, бар ғой, өзіңнен өзің ашынба,
Үйір ғой тағдыр иықтан ылғи басуға.

Толық

Ақ келіншек киіпті қара көйлек

Ақ келіншек киіпті қара көйлек,
Ойласын дегені ме дара ғой деп?
Қозғап-қозғап қояды паң мүсінін
«Көздің жауын жаула да, ала ғой»деп.

Толық

Әйелдің, бар ғой, көрдің бе жақсы көргенін

Әйелдің, бар ғой, көрдің бе жақсы көргенін,
Тіл ұшыменен тіршілік дәмін бергенін.
Өліп те талып өмір сыйлаған сол әйел,
Көрдің бе сосын өсек-ғайбатқа ергенін?

Толық

Адамның бар ғой іштегі ала-құласы

Адамның бар ғой іштегі ала-құласы,
Санаға тиген өмір – сабақтың кінәсы.
Әйтпесе сәби арамдық ойлап тумайды,
Таза ғой адам табиғатында туасы.

Толық

ФЗО-ға кеткен жеңешем

– Жеңеше! – дедім,
Жеңешем маған жалт қарап,
Боталап көзі жылауға өзі шаққа қап.
–Кенжем-ау, – деді, – ертең-ақ келем, дәм жазса,

Толық

Ұя

Сонау жылы Ақшығанақ – Ақсайда,
Бір жас бала – жақсы бала жақсы ой
Қой қайырып, қозы жайып жүруші ед,
Төбел тайы сылти ма, әлде ақсай ма?...

Толық

Тай бәйге

Соғыстан соңғы бір жылы
Дуанда үлкен той болған.
Он сегіз колхоз тұрғыны
Ағылды дейсің әр қайдан.

Толық

Отаныңа қызмет ет

– Отаныңа қызмет ет!
Қызмет ет Отанға!
Балам, саған осы менің бұйрығым да, батам да!
Қатардағы солдат болу жүру емес қатарда,

Толық

Өмір – сынақ, өмір – сабақ, әрине

Өмір – сынақ, өмір – сабақ, әрине,
Оқисың да тоқисың ғой бәрін де.
Мың мехнат, мың машақат жатады
Сол оқу мен сол тоқудың мәнінде.

Толық

Көктемгі дала

Көктемгі дала...
Кең дала,
Бусанып жатты жер жаңа.
Ала қанат төскейге

Толық

Көк шалғында көбелек қудық

Көк шалғында көбелек қудық,
Көбін ұстай алмадық.
Көбелекті неге көп қудық
Көлбеңдегеніне алданып?

Толық

Көген

Қоңыр төбел көк қозы тілік құлақ,
Түлкі құрсақ, өзі сақ, сұмдық қу-ақ!
Қимылыңды таниды анадайдан
Қусаң – құйын, құлағын жымып бірақ.

Толық

Кейде түн ішінде, кейде таң алдында

Кейде түн ішінде, кейде таң алдында
Күбірлеймін ақталып ар алдында.
Заманыма көп екен бермегенім,
Бермегені бар маған заманның да.

Толық

Қалқан құлақ баяғы қара бала

Қалқан құлақ баяғы қара бала,
Талайларға бастапты аға бола.
Айтқан сөзі, ақылы, әрекеті
Сәйкеседі сәтімен заманаға.

Толық

Қалды-ау

Ол бір ессіз-түссіз күндер,
Ерке күндер болатын.
Ерке-тотай қыз шіркіндер
Көздің жауын алатын.

Толық

Заман бізге

Заман бізге,
Біз заманға
Берешек те,
Алашақ.

Толық

Жұтпа тартқанда немесе жейде туралы жыр

Сәбила, сәбилік күн – сайран сағым,
Қай қырдан асып кетті қайран сағым?
Сағымның толқынындай кетті алыстап
Балалық – балбұлақтай қайран шағым.

Толық

Бір қарлығаш

Бір қарлығаш қонды кеп,
Тереземнің түбіне.
Неге жалғыз қалды деп
Жаутаңдаймен түріне.

Толық

Бір белгі

Балалық шақтан салғанмен аулақ іргеңді,
Балалық шақтан қалуға тиіс бір белгі.
Алғашқы қиял,
Алғашқы арман,

Толық

Бөле

Кішкентайдан бірге өскен бөлем едің,
Көгендесім, тамырлас көгенегім.
Сенің орның бөлек қой, не дегенің,
Балалықты сағынсам себебі едің.

Толық

Баламын әлі

Баламын әлі...
Басымда менің көп қиял,
Басымды ертең тауға да, тасқа соқтырар.
Заманның жал-жал толқынына да лақтырар,

Толық

Бала деме, баласынба баланы

Бала деме, баласынба баланы,
Оның сенен оттырақ қой жанары.
Көп нәрседен аз болғанмен хабары,
Көп нәрседен қиялы оның жоғары.

Толық

Бақыт деп білем

Отқа да салам өзімді, суға да салам,
(Адам ба өзін суарып шыңдамаса адам?)
Өз жүрегіммен үрлеймін өз көрігімді,
Өз жүрегіммен Өзіңді бірге жасаған.

Толық

Ақынға сыр

Жер бетінде бала Жамбыл бар еді,
Жер бетінде жаңа Жамбыл бар еді.
Дана Жамбыл жүзге жете көз жұмды,
Бала Жамбыл он-ақ жасар бала еді.

Толық

Ақын мен ақ қағаз

Ақ қағаздың отырды ақын алдында,
(Ақ қағаз ғой оған талан, тағдыр да!)
Дастарқандай жатты ақ қағаз жаюлы,
Ал, айтып көр,

Толық

Айтсын ұрпақ атынан

Мен туғанда ұлы жеңіс жылы еді,
Сұм соғыстың бітті әйтеуір сүреңі.
Қуанышқа, қайғыға да күпті елдің
Түсе қойған жоқ орнынан жүрегі.

Толық

Япырмай, уақыт деген осы екен ғой

Япырмай, уақыт деген осы екен ғой,
Балыңа, балаусаңа өш екен ғой.
Балалық – жалғыз бақыт...
Қалған ғұмыр

Толық