Өлең, жыр, ақындар

Адамдар жоғалуда

Десем де мен:
дүние жаңаруда,
елiм, жерiм әлi де тоналуда...
Қорқынышты, сұмдығы бәрiнен де, –

Толық

Ит жылына тілек

Ит жылым, мiне,
қош келдiң!
Береке,
байлық,

Толық

Ордабасы

Ордабасы
Тарих, Орда,
Бас Орда!
Бар тiршiлiк қалар сенiң тасаңда,

Толық

Мағжан-жыр

Қасiреттi,
қайғы-мұңлы Мағжан-жыр,
Жер мен жердi,
тау мен тауды жалғап жүр, –

Толық

Ұры заман

Жақсылыққа,
жарыққа жылымаған,
ниетi нас,
сөзi нас,

Толық

Бір метей су

Ән сыйлады – жұрт мынау –
жыр сыйлады.
Сыр сыйлады,
ақ тiлек нұр сыйлады...

Толық

Өлең сыйлаған адам

Бiрде күлiп,
ендi бiрде жылаған,
бiрде батқан,
бiрде арылған күнәдан!

Толық

Мағынасыз өлең

Мылтық дауысы тарс еттi.
Асыранды ит арс еттi.
Естi мынау дүние
топастарды жаршы еттi.

Толық

Суық дүние

Сұп-суықсың,
дүние,
ызғарлысың!
қатулысың,

Толық

Нәресте көтерген мас қазақ

Құртардай боп менi астына басты азап, –
Илегендей жанды бiреу тасқа сап, –
О, құдай-ай! –
Нәрестенi көтерiп

Толық

Құмарпаз

Уланып сана,
ойы да,
жанымен бүкiл құлаған –
көз iлмей тәулiк бойына

Толық

Өртеніп жатқан ағаш

Сұмдыққа мынау бастаған
қалайша жаның жылымас, –
найзағай түсiп аспаннан
өртенiп жатты бiр ағаш.

Толық

Түрмеден қашқан адамның шошынуы

Атадан қалған мұрадай.
Мұңданып күн-түн жылаған –
қысымға қатал шыдамай
түрмеден қашты бiр адам.

Толық

Жалаңаш

Сөз жалаңаш, дәл қазiр,
жыр жалаңаш.
Құм жалаңаш,
сайың мен қыр жалаңаш.

Толық

Билікке таласу

Кiл жақсылар билiкке таласуда.
Таласуда, апыр-ай,
адасуда.
Дауыл тұрып жер мен көк арасында

Толық

Аяр әйел

Жүредi ол жұртты ылаң қып,
тайсалар одан iбiлiс.
Не деген түлкi бұлаңдық?!
Не деген сылқым құбылыс??

Толық

Бұлт-қатер

Көзiмдi сап биiк пенен тереңге,
қолымды мен созған кезде әлемге,
күйе-сынды түндей қара бұлт кеп
үйiрiлiп тұрып алды төбемде.

Толық

Панасыз үміт

Кiмдер қалай десе де
сiз де күйiп,
жанасыз.
...Дәл бүгiн мен көшеде

Толық

Түнгі өлі көл жағасында

Таусылады бiр шыдам!
мына көлдiң, –
қарашы! –
Қорғасындай жаншыған

Толық

Қара адам

Өтiнемiн,
құрысын! –
Оған қарсы аттама!
Тарылатын тынысың

Толық

Мен атылған күн

Менi сөзбен атып кеттi бiр адам.
Ұшып түстiм.
Ендi қалай тұра алам.
Қадалған кеп оқ сияқты сол сөзден

Толық

Сауда

Өңiм түгiл,
түсiмде.
Қан жыладым,
зарладым.

Толық

Құлазу

Адам бiткен зорға жүр,
сөздi кiсен,
шынжыр қып.
Болған-сынды дәл қазiр

Толық

Ауру дүние

Ауру қазiр,
ауру қазiр бәрi де,
айналды бұл менiң қайғы, шерiме.
Бәрi де ауру –

Толық

Ән

Табылып өткен күннiң көмбесiнен,
қараған келер күннiң өр төсiнен,
атылып шыққан-сынды осы бiр ән
ғаламат Маңғыстаудың кеудесiнен.

Толық

Жыршы

Мына шер –
менiң-дағы шерiм едi.
Қабырғам қақ айырылып сөгiледi.
Сөз бiткен толқындардай бүктетiлiп,

Толық

Тәуелсiзбiн

Тәуелсiзбiн!
Тәуелсiзбiн мен бүгiн.
Келдi, мiне, азаттығым,
теңдiгiм.

Толық

Сөз

Мұндай кезде –
(сақтанам!),
қарау керек көздi ашып, –
дүниенi қаптаған

Толық

Күн сайын мен өлемiн

Күн сайын мен өлемiн!
Ел-жұрт оны бiле ме?!
Дей көрме сен дер едiм:
Өлген – өмiр сүре ме?

Толық

Тоналу

Ешкiм әлi тоналған жоқ дәл мендей.
Бiттiм әбден,
дiңкем құрып өлердей.
Арғы-бергi дүниеде,

Толық

Әрі-сәрі шақ

Ысып,
қайта тоңдық бiз.
Қоя бердiк,
тап берiп.

Толық

Дау

Өрт сияқты көзi жоқ,
мен бiр сұмдық дау көрдiм,
тоқтам айтар сөзi жоқ
iштен шыққан жау көрдiм.

Толық

Қайыршы

Сен отырсың айналған тас қабырға,
Қарсы қарап көшедегi ағынға.
Тозған әбден мыж-мыж болып көнерген
бас киiмiң жатыр сенiң жаныңда.

Толық

О, Махамбет, пірім-ай!

О, Махамбет, батырым,
әулием,
пiрiм,
ақыным, –

Толық

Абылай хан

Уа, Абылай, хан ием!
Асқар таудай алып ең,
қазағым деп жанып ең,
қазағым деп налып ең;

Толық

Бір уыс топырақ

Көрмеген көп бұл жалғаннан шұғыла,
қайысып бiр қайғысы мен мұңына,
бердi анасы топырақты бiр уыс
алыс жолға шыққан жалғыз ұлына.

Толық

Жәбірлену

Бүкiл жанын –
арсыздық кеп торлаған,
бүкiл жанын –
қансыздық кеп торлаған,

Толық

Көне қорымда тартылған күй

Бойымда бұрын, сiрә, сезiлмеген
басқаша болдым сонда сезiмде мен –
тартылған көне мынау қорымдағы
құлақ сап домбыраға безiлдеген.

Толық

Тағы да саған

Бiз екеумiз –
кейде көзсiз батырмыз,
бiз екеумiз –
кейде сорлы, пақырмыз!..

Толық

Өлді жігіт асылып

Еске түссе кетемiн ғой ашынып,
Еске түссе қаламын ғой шашылып, –
айдың күннiң аманында осынау
өлдi жiгiт,

Толық