Өлең, жыр, ақындар

Саржан

Қос аяқ саржанмен жер өлшегенде,
Болжап па ем жетерімді осы күнге.
«Дұрыс жаз табелімді» десе-тұғын,
Қартайды осы күні кейбір жеңге.

Толық

Ертегі

Аңқыған күннің исі киімінен,
Шопанға сәлем берем иіліп мен.
Еріп кетіп қойшыға сәби шақта,
Ертегім жоқ айтатын менің ондай,

Толық

Сары жазда қарауытып реңім

Сары жазда қарауытып реңім,
Өңірде ұшан қыдырып мен жүремін.
Оң жыланның терісіндей түледі,
Күн сәулесі жалын шарпып білегім.

Толық

Қыдырма

Соғамын туған жерге қайта-қайта,
Бір себеп бар, тіл білмес сырын айта.
Қыдырсам өзен бойлап, жапа-жалғыз,
Көреді онымды ерсі туған тайпа.

Толық

Мен шопанды сүйемін күн қақтаған

Мен шопанды сүйемін күн қақтаған,
Айдалада адамға тіл қатпаған.
Көбік шашқан шампаның тең келместей,
Мас боласың бір зерең ащы ақтадан.

Толық

Күзетші қойшының жыры

Айлы түнде момақан қой аңсап таңды жатады,
Қалың өзен қыбыр-жыбыр шыбындап тіл қатады.
Бөрі әккілер баспалайды, қанды сәтін аңдиды,
Қарауыл ай бҰлт жастанып, бейғам көктен қалғиды,

Толық

Сырдария

Шығысқа қарағандай жары қырын,
Мұңлы Сыр жатыр ағып, сары бұрым.
Памирдің көк алқасын көктемде үзіп,
Аралға тарту етер жазғы тұрым.

Толық

Ақ бұлақ

Сәбиімде жыр шерттің, ақ бұлағым,
Жағаңда мен шыбықпен шапқыладым.
Кептер атқан баладай еркелікпен,
Малта таспен көзіңді атқыладым.

Толық

Сиқыр бұлақ, көз жауқарын аласың

Сиқыр бұлақ, көз жауқарын аласың,
Қайдан шықтың, қайда лағып барасың?
Сар даланың саурын тіліп таспадай,
Табиғатқа тұрсың беріп жарасым.

Толық

Қоңыр жел

Соқшы уілдеп толастамай, қоңыр жел,
Бұлдырасын көз ұшында құба бел.
Жауар бұлтты күшің жетпес айдауға,
Сен емессің қара дауыл бейне сел.

Толық

Көкшетау

Көкшетау көк күмбездей төңкерілген,
Орманмен сексен көлі көмкерілген.
Аралы мұхит түздің теңдесі жоқ,
Ауысқан ертегіге ертегіден.

Толық

Мыңжылқы

Тау заңғары жүріске жол бермейді,
Соқпақ жолы жыландай иреңдейді.
Жүрегі ауру қайтады әудем жерден,
Ел – кәнігі, қатерден именбейді.

Толық

Қаратау өрнектері

Қаратау – мәңгіліктің белгісі ғой,
Мен көрген – бертіндегі елдісі ғой.
Жаңарған елу жылда елде арман жоқ,
Жоқтарым – ежелгінің шерлісі ғой.

Толық

Ақбикеш

Көк орай, солқылдақ саз Жеті Қоңыр,
Арқаның ақ селеулі шеті Қоңыр.
Қалың ел шеңбер-шеңбер отыр сыңсып,
Күйіндей табиғаттың шертіп өмір.

Толық

Ішіңізді жол бар ма араларға

Ішіңізді жол бар ма араларға,
Көзбен безін қайыңның жараларға;
Көкжиектің шегіндей құлпырасыз,
Дөңгеленсе дүние, шара бар ма?!

Толық

Түз бұлағы

Сен мұңлысың басыңнан ел кеткенге,
Мен мұңлымын жырымды кемдеткенге.
Өжет ұлға тағдырдың тосқауылы –
Қайда жүрсем мен душар сеңді өткелге.

Толық

Асыққан алыстағы ақша таңға

Асыққан алыстағы ақша таңға,
Сал ақшам ат шалдырмас қақсасаң да.
Қондырып аққу-айды иығына,
Салады ымырттың ол тұйығына.

Толық

Келдім мен астанама бағынышпен

Келдім мен астанама бағынышпен,
Мойынға жырдан тұмар тағынышпен.
Жастықтың осында өткен күнін жоқтап,
Болдырмас болашаққа сағынышпен.

Толық

Тағдыр толғауы

Теректей тәкаппарға Тәкен едім,
Момынға балдырғандай бәкене едім.
Жаһанға жалғыз аяқ салдым соқпақ,
Шиырын сағынбай мен әкелердің.

Толық

Мен сыншымын досқа да, дұшпанға да

Мен сыншымын досқа да, дұшпанға да,
Опасыз қыз, опалы мыстанға да.
Бұлаңдатар құйрығын шабынған ит,
Қылышқа ұқсап қыли көз сұстанғанда.

Толық

Үшбас өзені

Үш қайнардан құралған
Арналы Үшбас өзенім,
Сын түйісіп, сыр алған
Түседі-ау еске кезеңім.

Толық

Ерніңнің түгі тебіндеп

Ерніңнің түгі тебіндеп,
Шілдеге сары шарқ ұрар.
Қоңыр күздің кегін жеп,
Көктемге көңілім талпынар.

Толық

Келді де ақтық күнің, Іскендерім

Келді де ақтық күнің, Іскендерім,
Белгіге өшпес із сап, тістенді ерін.
Сусынға жұтылды емдей қызыл шарап,
Қорек боп ішке еріксіз түскен шерің.

Толық

Күйші сейтек

Атыраудың іргелі елі
Бесігіндей ертектің.
Күнде думан жүрген жері
Күй перісі Сейтектің.

Толық

Кеме үстіндегі таныстық

Тартып сапар Еділ-Донға,
Шықты кеме Москвадан.
Дегендей-ақ «Сапар оңға!»,
Қақ жарылды тасқын алдан.

Толық

Дауыл

Құшады мұнар, ышқынып теңіз,
Толқыны жарға соғады ойнап.
Толқынға төніп құзда тұр бір қыз,
Аққудай бейне қанатын қомдап.

Толық

Мұхиттағы жылқы

Жалдайды суға күн туса жылқы,
Малтығып демде қалады, бірақ.
Үйірдің сансыз бұзылды шырқы,
Бетінде судың, сапарда ұзақ.

Толық

Қарындас, көз қиығын қашырасың

Қарындас, көз қиығын қашырасың,
Несіне сыр шіркінді жасырасың?
Шыбықтай солқылдашы, болсаң мұңды,
Көкейде көздің тамшы жасы қалсын.

Толық

Құтаймас ыждаһаттан ерінгенге

Құтаймас ыждаһаттан ерінгенге,
Қайрылар қайран өнер көрінгенге.
Қазақта он еркектің біреуі ақын,
Несібе сансыз жолдан терілгенге.

Толық

Біреуге

Жүзіңде тұл қараулықтың күзі бар,
Күзіңде кіл жаяулықтың ізі бар.
Асығыңның алшысы жоқ, шігі бар,
Қасығыңның тамшысы жоқ, жігі бар.

Толық

Тоқтап жүрек

Тоқтап жүрек, жұмылып көз,
Қашар қаны жанардың.
Болып ұмыт сәулелі кез,
Қараңғыда қалармын.

Толық

Жаннаға!

«Ауырады жүрегім» дейсің, жаным,
Айтпасаң да түсіңнен кейпің мәлім.
Әкеңнің де сыздайды ет-жүрегі,
Ұлиды іші, мұздайды, текке үреді.

Толық

Футбол

Қашады топ түлкідей бейне,
Аңшылар қуған айнала жүйткіп.
Ормандай күзгі сирейді кейде,
Қалыңдап тобыр құйындай ұйтқып.

Толық

Шәкірт ойы

–Хош, есен бол, кісі боп қайт, қарағым, –
Деді шешем кеше ауылдан шығарда.
Көз жазғанша нүктеге ұзақ қарады,
Қалған нүкте, дариға, естен шығар ма?

Толық

Шалқыған қараңғыда айдай аян

Шалқыған қараңғыда айдай аян,
Мен Қозы – Көрпешпін де, өлең – Баян.
Қодардай қызғаншақта қанжар бар деп,
Мен қалай махаббатта серттен таям?!

Толық

Ана хаты

Анаң пақыр сағынды бек
Шалғайдағы шырағын.
Дұғай-сәлем айтады көп
Сәби кезгі түрағың.

Толық

Жас төкпен, өкінбен өткенге

Жас төкпен, өкінбен өткенге,
Өтер барша – гүліндей алманың.
Алтынша сарғаяр шақ жеткен бе,
Мен – жасарман қайтып, алдар арманым!

Толық

Алматым!

Талпынам өзіңе ылғи болса лажым,
Қалады аулақта ұмыт өкпс-назым.
Толғаймын туған тілдің пернесін мен,
Кеудемде күмбірлейді көңіл сазым.

Толық

Өмірдің өтіп сабағын

Өмірдің өтіп сабағын,
Әлемге барлай қарадым.
Тілімнің қызыл садағын
Дұшпанына елдің қададым.

Толық

Армысың, алыстағы аяулы аулым

Армысың, алыстағы аяулы аулым,
Мен де кең дүниеде есен-саумын.
Тек қана құрдастармен сайраңдаған
Сағындым кербез төсін Қаратаудың.

Толық