Өлең, жыр, ақындар

Жанқожа батыр басында жалбарыну

Ей, ер бабам!
Басы айналып сен қорғаған кең далам
асау аттай құйқылжыған заманда,
сауысқандар билік айтып ғаламға

Толық

Жан бағу

Заман дегенің қасқыр ма
сескенер қарулы арсыздан?
Зорлықтың табаны астында
адалдықты көріп жаншылған

Толық

Мысал

Тоқ бөрі қойды жылғада
қаһарыменен тұр мытып,
қинамай жанын біржола
жеп те қоймайды қылғытып.

Толық

Жұмақ

Бар дейді бір керім жер Жұмақ деген,
әркімнен қайда өзі деп сұрап келем,
Таба алмай жүрмін әлі, бар білгенім –
әйтеуір сол жұмағың жырақ менен.

Толық

Қызығу

Үлгілі әке, басшы, жар –
сендей болуға жас құмар.
Майлы қасықтай мәніңе
жабыса алмайды ащы зар.

Толық

Менің туған ауылым ажарланып

Менің туған ауылым ажарланып,
көше түзу, басады адам да нық.
Жетілік пен ондық шам күлде жатыр,
самсап қаладағыдай жанар жарық.

Толық

Дүниенің бар өлшемі

Дүниенің бар өлшемі
өлшеусіз нәрсе бар деме.
Керелендірер түбі ол сені –
араныңды ашпа әрнеге.

Толық

Неге

Басқа ем атақ, беделім жоқ шағымда,
өзгеріппін жуғандай көк сабынға.
Жақсыларым жат болып бара жатыр,
дұшпаныма айналды достарым да.

Толық

Көрмесем де ел қорғап, жорыққа еніп

Көрмесем де ел қорғап, жорыққа еніп,
болмашыға жүрдік тер төгіп келіп,
жылағанға жүгірдім жүрегімнің
мейірімін, жылуын бөліп беріп.

Толық

Заман перзентінің үні

Сұмдықтың бәрі – ішімде
жылтырап жүрген сыртым тек.
Ескерткішке ұқсас мүсінге
жақындай алмас жұрт үркек.

Толық

Түсініксіз тым кейде

Түсініксіз тым кейде
шариѓаты тірліктіњ.
Құдай оны білмей ме –
жалған қайсы, шындық кім?

Толық

Биліктінің ойы

Жүргем бейқам жастықта мұнар шарлап,
билік-бике қоймады жыланша арбап.
Түкірігі түу десе жерге түспей,
жақсы, жаман әкім боп жүр алшаңдап.

Толық

Кешегі балапандар түкті ұқпаған

Кешегі балапандар түкті ұқпаған
(соларға жем берумен біттік тәмам)
былқылдақ сарауыз-ды, енді, міне,
шетінен әтеш бопты қыт-қыттаған.

Толық

Мен осы қай топтамын, қай таптамын?

Мен осы қай топтамын, қай таптамын?
Ортамнан, қоғамымнан жай таппадым.
Запы боп ести-ести, шаршап біттім
жалаңаш ұрандарын, айтақтарын.

Толық

Толқындар бұрқанады

Толқындар бұрқанады
бірін бірі тепкілеп, шалып жығып,
буралардай тістескен санын жұлып,
бейкүнәсіп қараған дүниенің

Толық

Мен енді айналысам бір іспенен

Мен енді айналысам бір іспенен,
жазылар сонда, бәлкім, құрыс денем:
мен деген тілеулестер, маған арнап
ер-тұрман соқтырыңдар күмістеген!

Толық

Жаныңнан, жамалыңнан әр тайғанда

Жаныңнан, жамалыңнан әр тайғанда,
сезімің ортаймай ма, қартаймай ма,
жылдардың балдырына батқан көңіл
мелшиіп қарамай ма айқайларға,

Толық

Төзу керек, бәріне төзім керек

Төзу керек, бәріне төзім керек,
жанды қайрап, өзіңді өзің жебеп.
Ақты – қара, қараны – ақ дейтіндерге
қыжыл қайнап – жүректе, көзіңде – кек,

Толық

Иран-бақ жырлары

Ақындарға нәр берген,
ұлы рухтар қуат берген, әл берген
қасиетті топырағы Иранның
көрсем деп ем, арманды ем —

Толық

Менің сорлы сәттерім

Менің сорлы сәттерім -
тасқын жырлардан қалған шақтарым тосылып,
ол сәтте менде арман деген де - бос үміт.
Күңгірттеу менің келбетімді көріп, іштегі

Толық

Сіңлілерім

Жүрсем де ел аралап, таудан асып,
туған жер түтініне арман асық.
Бір жасап қалам ылғи, сіңлілерім
алдымнан шыққан кезде қаумаласып.

Толық

Кісілік

Өз-өзіңнен сыздана
тырсиғанмен ісініп,
өрте жерді, тұз жала –
қонбайды одан кісілік.

Толық

Сөз сөйлесе өлгендер тірілгендей

Сөз сөйлесе өлгендер тірілгендей,
қара тас та елжіреп жібігендей.
Шындық үшін шыңғырған шыбын жаны
ұлы тұлға секілді мұңы жердей.

Толық

Жаман үйдің қонағы

Жолаушыны қарсы алып,
күтіп-бақтық қонақтай.
Үй тазалап шаршадық,
шыбын-шіркей жолатпай.

Толық

Бақыт деген көшпелідей

Бақыт деген көшпелідей
кетеді өтіп мұңдарың да.
Жүрсе болды дос жерімей,
өртенумен бір жалынға.

Толық

Қош енді, Сарыарқаның іңірлері!

Қош енді, Сарыарқаның іңірлері!
Шипа боп жүректердің діріл-демі,
сал сезім баурап апты бүгін мені.
Сергіттің самалыңмен, жүргенімде

Толық

Кейде

Жұрттың бәрі жексұрын –
ер жігіті, таң қызы.
Жақтырмаймын ешбірін,
мені ұқпайды жалғызы.

Толық

Жыл жаңарды, көңілім, жаңар менің

Жыл жаңарды, көңілім, жаңар менің,
тарылғандай айналам, алар демім.
Қыстығумен күй кештім қаншама күн,
осы ма еді қыспаққа салар жерің?

Толық

Сұңқар ғана сұңқарға серік болар

Сұңқар ғана сұңқарға серік болар,
сонысымен сенімді, көрікті олар.
Бұл жалғанда қарға да қарғалармен
өлімтікке жапырлай келіп қонар.

Толық

Қала қандай әдемі! Түнгі қала!

Қала қандай әдемі! Түнгі қала!
Түнгі қала құшқандай нұрды ғана.
Төбесінде мүлгиді кеудесіне
Ай қадаған көгілдір бір мұнара.

Толық

Біздің мынау даланы-ай!

Біздің мынау даланы-ай!
Өзен, өріс жағалай,
талдары да – қарағай;
бала біткен ақылды

Толық

Кейбіреуге қараймын

Кейбіреуге қараймын:
желпілдейді түндігі;
керісінше талайдың
қыбыр-жыбыр тірлігі.

Толық

Ақ түн

Түн – құйрықты жұлдыздай
жарқырайды нұрына малындырып,
қол бұлғайды Невада ағын күліп;
жүрегімнің дүрсілін тыңдайтындай

Толық

Киелі кәрі Питер - өнер жері

Киелі кәрі Питер - өнер жері,
сезімдей ақ түндердің өлең-демі,
есен-сау жүсіңдер ме, Жамбылымның
жыр еткен ленинградтық өрендері?!

Толық

Атын ұрлатқан кедей!

Қайран менің тарланым!
Қарақшының тақымында кеттің бе,
аш арланның алқымында кеттің бе –
жер-көк кезіп шарладым,

Толық

Қару байлап, қол бастап

Қару байлап, қол бастап,
көзін тігіп жонға асқақ,
аузында – ел, зор мақсат
ерліктерге оқталған

Толық

Ойларым менің – тамырын жайған гүл шыбық

Ойларым менің – тамырын жайған гүл шыбық,
талпынар күнде сәулелі нұрға ұмсынып.
Тірлікке бейуақ шырылдап келген сәбидей,
қалайды жаны тұрғанын мәңгі күн шығып.

Толық

Күн жұтады тірлікті, жер екшейді

Күн жұтады тірлікті, жер екшейді,
күңкілдеумен күні өткен ел өспейді.
Соны ойласам, күңкілдің құрбаны боп
өліп кеткен ойларым елестейді.

Толық

Ішімдегі ойларды тот басуда

Ішімдегі ойларды тот басуда,
оны аршитын ешкімім жоқ қасымда.
Жарқылдатып шуақтай шашар едім –
мен де, олар да түсеміз отқа, суға:

Толық

Атыңдар, ақ таңдарым, арайларым

Атыңдар, ақ таңдарым, арайларым,
арайдан үміт тұнған тарайды ағын.
Шашыңдар шуақтарды, кеуде-ұядан
қияға қанат қақсын сан ойларым!

Толық