Күн жауы
Депті бірде Жапалақ:
"Не қыласыңдар дауласып,
Көктегі Күнмен жауласып,
Бекерге жүрген жоқпын ғой,
Деді Патша: "Дүниеге Әділдікті мен бердім!"
Деді Әділдік: "Дүниеге әлдеқашан келгенмін!
Батты сансыз күндерім, атты сансыз таңдарым,
Сенің дағы о, мырзам, әділ емес заңдарың!"
"Сен не деген икемсізсің, - деді
Жебе Сойылға,
- Ұша алмайсың, иілмейсің - ауырлық бар бойыңда,
Кел, жарысқа түс менімен, екпініңнен есіп от,
Мақтау және Даттау бір күн сөз кесіп,
Жас дарынмен оңашада кездесіп,
Сауал қойды: "Бүкпесіз сыр айтыңыз,
Қажет сізге екеуміздің қайсымыз?"
Оң жағасы өзеннің, көздің жасын бір сығып,
Деді: "Арғы жаға ғой - шын бақыттың тұрағы!"
Сол жағасы өзеннің қарс айырыла күрсініп,
Деді: "Арғы жаға ғой - жердің нағыз жұмағы!"
"Уа, ұлы Жер.
Сен не деген сараң ең?!
Үздігемін үзім нанға бола мен
Соңғы кезде ұйқыны да ұмыттым,
"Уа, жомарт Жер! - деді бірде Нарада,
- Ақылынан алжасты ғой бар адам.
Өздерінше шеттерінен бір керім,
Саған тіпті тигізеді тілдерін.
«Жылқыда жүйірік сен едің,
Адамда жүйірік мен едім»
Алашқа туған ұл едім,
Аллаға жалғыз құл едім.
Ақпанның аязды ызғары бетке ұрып,
Арландар ұлиды.
(ұлиды тектілік).
Ұйтқыйды ақ боран ашумен долданып,
Үйірлі жылқылар жосыған суатқа,
Моцарттың күйіндей дүбірі құлақта.
Қуырылып тұяққа, жұмыр бел бүгіліп,
Қара жер қаймығар тастары үгіліп.
Сау-сәлемет жүрмісің,
Әскердегі ағажан.
Түзеуде ел тұрмысын,
Туыстардың бәрі аман.
Арпаның уатып жармасын,
Тегершік диірменге жармасып.
Иегі қисайған бір кемпір,
Сарнасын ал келіп, сарнасын...
Мазалады ойларым, өмір саған тоймадым.
Жер бетіне симадым-өз жанымды қинадым.
Ту тұңғиық аспанға ұшып кеткім келеді,
Түнгі жұлдыз сырымды түсінеді, себебі.
Лай суға түсті балық амалсыз,
Түк көрместен қалған жандай жанарсыз,
Жүзді ақырын, әлсіреді, аңсады,
Мөлдір көлді шашыраған моншағы.
Әкелер үміт етер ұрпағынан,
Ер туар деп таралған бұтағынан.
Бір ұл бар әкесіне жете туар,
Бір ұл бар әкесінен өте туар.
Отан неден басталады?
Ең әуелі адамнан.
Жас сәбиден, тәй-тәй басқан қадамнан.
Отан неден басталады?
Мазалады жүректі, толғандырды қаншама,
Сол бір сәби есейіп, үлкен жігіт болса да.
Соғыс жерде қалдырды ауыр жара, терең із,
Тәрік болған тағдырды кинолардан көреміз.
Құмда бар жалғыз түп жиде,
Бәйтерек сынды саялы.
Бейшара шопан бір күнде,
Өліпті жылда баяғы.
Қаңбақтай қара шал барып,
Арыстанбаптың алдына.
Кемсеңдей жылап, жалбарып,
Дұғасын оқып алды да:
Тау гүлінің аңқығанда жұпары,
Танау, байғұс, тамсанып бір жұтады.
Тас үйлерден шыға келген теліге,
Таң болып тұр тырбиған әр бұтағы.
Көл жағасы, тылсым - тыныш жан-жағым,
Толқындардың тербелісін таңдадым.
«Ей, толқындар, қайда алып барасың,
Көлде жүзген қос аққудың арманын?»
Аяқ талып, көз жанары шаршаған,
Күндігінде жолығады қанша адам.
О, бейтаныс, кездессек те кенеттен,
Арманымыз қандай ұқсас аңсаған.
Өлеңімнің арасында сен барсың,
Жүрегімнің жарасында сен барсың.
Айдалада өшіп қалған көліктей,
Көңілімнің даласында сен барсың.
Өзімді-өзім табам деп жол іздедім,
Айқұш-ұйқыш қалды артта мол іздерім.
Қанша адаммен сапарлас, жолдас болдым,
Бір кемеге мінгескен тәрізді едім.
Ей, Тағдыр, тағы мені сынадың ба,
Онсыз да жүрмін Алла сынағында.
Пешенеме жазылған пәруана-жыл,
Құладым ба, ая деп, жыладым ба?
Айдын көлдің аққуы,
Қонған кезде барсам ба?
Аяз қысып, гәккуі –
Тоңған кезде барсам ба?!
Қанатым болса қанатым жайып,
Ұшар ем жердің шетіне.
Буғанда шабыт, мен атымды анық,
Жазар ем көктің бетіне.
Қос тамшыдай тағдыры,
Екі кедей бар еді.
Бірі – қазақ, ал бірі,
Жас түрікмен бала еді.
Думанды қала – бағстан,
Түседі көзге алыстан.
Теңіздің бойын жағалап,
Шағала үйлер жарысқан.
Тойлайтұғын кез жетті,
Менің туған күнімді.
Ағам сурет көрсетті,
— Сыйлығым, - деп, - бүгінгі.
Өткенің маған бұлыңғыр,
Сырыңды айт, бәрін маған айт.
Отыз бес ғасыр бұрынғы,
Ойран боп кеткен қаланы айт.
-
- Архимед
- Оноре де Бальзак
- Александр Пушкин
Барлық авторлар
Ілмек бойынша іздеу
Мақал-мәтелдер
Қазақша есімдердің тізімі