Өлең, жыр, ақындар

Мұхтар аға

«Мұхтар аға, мықтар аға ерен», – деп
Кеше Қасым толғаныпты тереңдеп.
Әр толқынның өз Мұхтары өзіне,
Мен де жүрдім көптен бері елеңдеп.

Толық

Соңғы жапырақ

Тіл қатпай томсарады күллі атырап,
Жаздайғы бар қызығын ұрлатып ап.
Ең соңғы күнпарақтың бетіндей боп,
Бұтақта ең ақырғы тұр жапырақ.

Толық

Оразбай басында

Құлазитын секілді Шұнай тауы,
Ескі қыстау көргенді мұңайтады.
Өшкен ошақ,
Өлген үй,

Толық

Өмірім бар...

Өмірім бар өзгеден сыр бүкпеген,
Өрге тарттым,
Біресе сырғып төмен.
Таудан аққан бұлақтың толқынындай,

Толық

Бозторғай-жүрек

Тербеді мені қанша арман,
Әлдилеп әлі келеді.
Бозторғай-жүрек ән салған,
Жанымды қозғай береді.

Толық

Өткердік жастық көктемін

Өткердік жастық көктемін,
Біз көрген қызық жетерлік.
Арудың жұтып от лебін,
Бокалды басқа көтердік.

Толық

Қазақстаным

Мекенім, жерім – қарт анам,
Уызың кетпес таңдайдан.
Шалғының сипап арқадан,
Сүйеді күнің маңдайдан.

Толық

Көңіл, шіркін...

Көңіл, шіркін –
Бір күн бай,
Бір күн кедей.
Өтер кім бар ойнадым-күлдім демей?

Толық

Сапекем

«Сапеке» деп сыйлаушы еді ел-жұртың,
Ортамызда сияқты едің сен бір шың.
Қарағайдай қатар тұрған сап түзеп,
Қайран қарттар тартып кетті-ау селдір тым.

Толық

Көзіңде тұнса тамшы жас...

Қайық боп суға түстің де,
Кеме боп тарттың жағаға.
Тулаған толқын үстінде
Талайды көрдің, жан аға!

Толық

Ертіс бардым

Ертіс бардым,
Сыр бардым,
Жайық бардым,
Жайдым жасыл желкенін қайықтардың.

Толық

Жүрек ұраны

Күндерім құстай зулайды,
Тынымсыз қағып қанатын.
Әкеле көрме мұң-қайғы,
Секундтарым мен сағатым.

Толық

Ғұмыр-ғайып

Биігіңе бұлт жете алмай өкінді,
Асқарыңнан ай төменге секірді –
О, Алатау, көк мұзыңды күн жалар,
Шөлдеп келген қызыл сиыр секілді.

Толық

Төрт амал

Уақыт күйін кім солардай шерте алар,
Тылсымдарға кім төтеден жол табар?
Дүниенің төрт бұрышы секілді
Бар ғылымның түп атасы – төрт амал.

Толық

Жасыма, көңілім

Лепірген көңілім,
Өкінген көңілім,
Арманың қанша жетпеген.
Қайғырса елі,

Толық

Мамырға тілек

Келдің бе, ерке сұлу мамыр айым,
Жайнатып күн келбетін, таң райын.
Жуынып жаңа көктем жаңбырымен,
Жап-жасыл жапырағыңды жамылайын.

Толық

Таң алдында

Еркелейді аққудың балапаны,
Әлдилейді айдын көл алақаны.
Ақ жүзіндей ананың мейірімді,
Аяулы едің не деген, дала таңы!

Толық

Жүрегін ұқ әкеңнің

Он алтыға толдың, бауырым, бүгін сен,
Далаң анау, асыр салып жүгірсең.
Көзің жетер кеңдігіне дүниенің
Көкжиекке ұзағырақ үңілсең.

Толық

Шопанға мадақ

Көзіне таңның үңілесің сен
Құланжал қырдың кенересінен.
Нұрдың уызын сіміресің сен
Алтын зерлі күн тегенесінен.

Толық

Салыстыру

Өз қолымен дән егіп, кен қазбаған
Талай жандар отқа түсе жаздаған.
Молшылықтың білу үшін қадірін
Жоқшылық та керек екен аздаған.

Толық

Отан

Сүйем асау өзеніңнің ағысын,
Сүйем асқар тауларыңның тағысын.
Алпыс екі тамырымда тулаған,
Отан, өзің жүрегімнің қанысың!

Толық

Жазылмаған жырмен тілдесу

Қалтарыста сөздердің басы бұғып,
Жазылмаған жыр, тұрсың жасырынып.
Жасырынып қайтесің, жарқыным-ау,
Нөсеріңді төксеңші, жасын ұрып.

Толық

Жүрегіммен жеке қап...

Жан емеспін үйренген сөзін бұлдап,
Өзгеге емес, өзіме өзім қымбат.
Жанарымда мөлдіреп жарық дүние,
Көз алдымда тұнады көгілдір бақ.

Толық

Ғұмырды судай сапырған

Ғұмырды судай сапырған,
Саудагер-сайқал бұл жалған.
Талайлар басын қатырған,
Тағдырға кез боп тұлданған.

Толық

Ұлым Нұратқа

Ауылға қашып кетті төлім менің,
Ұқпадым неден сонша жерінгенін.
Қарашы, баламызбен екеуміздің
Әлден-ақ арамыздың бөлінгенін.

Толық

Жылжыған су астында сүңгуірдей

Жылжыған су астында сүңгуірдей,
Жүземін ой түбінде бір кідірмей.
Келемін тылсым дүние құшағында,
Керегім бірде ілініп, бірде ілінбей.

Толық

Жанның оты

Тиіп кетсе бунап тұрған сезімге от,
Тиіп кетсе қурап тұрған төзімге от,
Абайсызда лап ететін кезім көп,
Арпалысып өзімменен өзім боп.

Толық

Құсым-ау!..

Қайдасың, шабыт құсым, келші бері!
Көңілім көптен неге көншімеді?
Жел қуған жапырақтай быж-тыж болып,
Ойларым бет-бетімен тентіреді.

Толық

Қайдасың, арыс ағалар?!

Арғымақ жалында,
Алапат жалынға
Жанған ер –
Қайыспас қара нар,

Толық

Алатаумен сырласу

Ойыма қайдан түсті бұл бір өлең,
Семсердей өзегімді тілгілеген.
Алатау, есіңде ме, тұрыпты ақын
Соңғы рет саған қарап дүрбіменен.

Толық

Ардакүрең

Әр сағаты ғұмырдың – кісіге сын,
Жайымызды айтпай-ақ түсінесің.
Көңіліміз кей уақыт күңгірт тартса,
Көңіліңнің сәулесін түсіресің.

Толық

Жан дүнием булығып тұр

Көктем кеп, тағы да күн күркіреді.
Жұтынып, жабағыдай қыр түледі.
Көлдердің көзінде жас іркіледі,
Бір жылап бала бұлақ, бір күледі.

Толық

Қызығы бұл дүниенің...

Сәт сайын тірлігіңнің артып құны,
Жаныңның жаңғырғанда бар түкпірі,
Өткенді есіңе алып толғанарсың,
Еске алу – бәрінен де артық түбі.

Толық

Досқа хат

Зулайды, зымырайды мына күндер,
Кідірте алар дейсің, сірә, кімдер?
Осынау кең дүниеден әр пендеге
Түбінде бұйырары – бір адым жер.

Толық

Қоңыр мұң

Досым-ау,
Келіп кеттің бүгін маған,
Табады аңсағанын түбінде адам.
Үніңді іздедім ғой айналамнан

Толық

Жаңбыр әні

Сыйлар маған бақытын тағдыр әлі,
Көк аспаным жай атып, жаңғырады.
Жаңғырады –
Төгілер жаңбыр әні,

Толық

Көкек қары

Қар ма бұл көктемдегі қылаулаған?
Барады қозғау салып мынау маған.
Бұл өмір ұқсап кетті қарлы шыңға,
Басында будақ бұлттар мың аунаған.

Толық

Жүрегімнің қанаты бар

Көрдің бе, жүрегімнің қанаты бар,
Кім оған ұшам десе ара тұрар?
Қиырға қас қағымда тартып кетті,
Қос қанат самғау үшін жаратылар.

Толық

Түнде ұшқан тырналар

Тырналар түнде көкте тыраулады,
Күндізгі бітпегендей мұң-арманы.
Мұңайтып байғұстардың мынау халі,
Жүрегім бүлк етті де бір аунады.

Толық

Траур

Шошынып бейбіт күн,
Оқ тағы сөйледі.
Қып-қызыл
Бейруттың

Толық