Өлең, жыр, ақындар

Төрт асыл, бес береке

Ақыл-ақ: кіршігі жоқ, ашу-күйе,
Сақтауға күйелемей, керек ие.
Аққа күйе жұққан соң, оңбағаны,
Онан соң таусылмайды күйе-күйе.

Толық

Ақ қағаз, қалам, сия келді бізге

Ақ қағаз, қалам, сия келді бізге,
Жабырқап жабы малдай жүрген кезде.
Қолына қалам, қағаз алғаннан соң,
Толғанып кірді Мәшһүр сөйлер сөзге.

Толық

Хамза өліміне

Ауырып, тынышымды алды, күнде басым,
Бойыма бір тарамай ішкен асым.
Мезгілсіз шаш, сақалға ақ кіргізіп,
Көзімнен тарау-тарау аққан жасым!

Толық

Түркістан сапары

Шығып ек кешегі айда елімізден,
Мекен - жай, қоныс қылған жерімізден.
Хазіреттің ақ күмбезін зиарат қып,
Қол жайып бата алғалы пірімізден.

Толық

Дойбының ойыны

Оттай боп қызыл гүлдің көрінісі,
Бұлбұлдың, шыдай алмай, күйеді іші.
Сайрайды дамыл таппай ауық-ауық,
Дәнеме (дәңке) жоқ оған түсер, Хақтың ісі.

Толық

Бұл бір түрлі сөйлегені

Ішінде әбдіренің садап жатыр,
Гауһар бар ол садапта, алсаң батыр.
Ие боп сол гауһарды сақтай алған-
Бір басы неше мың сан жанға татыр.

Толық

Мәшһүрдің сөзді киіндіріп, жұрт көзіне түсіргені

Айтушы мен болайын, құлақ қой сен,
Сөзде жоқ сен танырлық таңба мен ен.
Болғанда ұшсыз - ұзын, түпсіз - терең,
Таусылмас, шашсаң қанша, көңіл - бір кен.

Толық

Мәшһүрдің қырық алты жасында сөйлегені

Мәшһүрден келе жатыр өнер қайнап,
Бұлбұлдай қапастағы тұрған сайрап.
Самарқан, Бұқар, Ташкент- бәрін кезген,
Жасында бір кем отыз Тәңірім айдап.

Толық

Шежіре өлең

Қолыма: "Бисмилла!"-деп, алдым қалам,
Екінші - Мейрам атаң, Арғын - бабаң.
Келеді үшіншіде Қарақожа,
Төртінші - Ақжол батыр, білсең тамам.

Толық

Нәпсіңді атқа мінгізбе

Қалмады ойлай-ойлай басымда ми,
Оянып, көзіңді ашып, есіңді жи.
Ағыздым мен бір бұлақ көзін тауып,
Мес қылып құлағыңды толғанша құй.

Толық

Иса Шорманұлы

Аман ба, Сүйіндіктің айналасы?!
Әр жерде ауыр болды қыс шамасы.
- Аз ғана қажылардан соз қозға!- деп,
Қаржастың ортаға алды кәрі-жасы.

Толық

Наурыз тілегі

Біреуім екеу болып, мал қосылды,
Қорама жүз-жүз лақ, қозы толды.
Ызғарлы, қыс-зымыстан,суық кетіп,
Аспаннан күн күлімдеп, шырай [қонды] енді.

Толық

Жігіт назы

Жастықтың заманы өтті жалдайтұғын,
Өмірдің уақыты жетті алдайтұғын.
Көз салып, көңіл қалап (қалып), тауды алып,
Баяғы күй[ің] бар ма таңдайтұғын?!

Толық

Жаздың сөзі

Сәуірде көтерілер рахмат туы,
Көрінер көк жүзінде (иүзінде) қаз бен қуы.
Көктен жаңбыр (иаңбыр),жыралардан (жерлерден) сулар ағып,
Жайылар (иаилар) жер жүзіне қардың суы.

Толық

Кедейліктің арқаны

Балалар, жал.қау болма, шабан тартып,
Ілгері ұмтыла бас, күн - күн артып.
Арқаны кедейліктің - еріншектік,
Желкеңнен жібермейді мықтап тартып.

Толық

Аңқау адам туралы

Иеci білер сырын мінген аттың,
Көз жетпес қулығына адамзаттың.
Іш пысып еріккенде күлмек үшін,
Айтайын әңгімесін аңқау сарттың.

Толық

Сарыарқаның кімдікі екендігі қазақтың осы күнгі әңгімесі

Сөз шықты біздің қазақ баласына
Петербург келіңіз деп қаласына.
Кеңшілік ойлай берсең келе жатыр,
Сахараның көшіп жүрген даласына.

Толық

Партия хақында

Сөзіне (жүзіне) ақ қағаздың тартып қалам,
Сөйлеген хихаясын барша ғалам.
Болса да аспан - қағаз, дария - сия,
Болмайды сөз аяғы түгел тамам!

Толық

Баяннама

Бұ сөзім алты алашқа таныс болсын,
Азамат ермін десе, намыс болсын!
Құдайым насріт берсе, дұшпан оңай,
Көптігі тұнадағы (қопадағы) қамыс болсын!

Толық

Сәлем хат

Ғизатлұ, уа құрметлі, Арғынғазы,
Жігіттің үйде жатпас өнерпазы.
Жолында ғылым, білім өтсін өмір,
Алданбай бос жұмыспен қысы-жазы.

Толық

Қара өлең

Жатқандай тәтті ұйқыда қазақ халқы,
Айырылмай жақсы менен жаман парқы.
Баласы дін мұсылман, ояныңдар,
Көрінер өз пайдасы, жұрттың нарқы!

Толық

Тірлікте көп жасағандықтан, көрген бір тамашамыз

Қыран құс - көңіл ашар - жүйрік тазы,
Жігітті мұңайтады малдың азы.
Әркім-ақ жамандыққа көңіл берді,
Тыятын болмаған соң мүфти қазы.

Толық

Мұқыш Жұпарұлы

Алашқа күйінішті болған қаза,
Айырылып манатынан асыл таза.
Қайғылы, қам көңілді, жолдастардың
Өлеңмен көңілін аулап, салған аза!

Толық

Мәшһүр-Жүсіптің Мұса Шормановты оның келіні атынан жоқтауы

Бісмілла - сөздің басында
Көрдім бір қасірет жасымда!
Опасыз дүние, а, дариға,
Жан атам өтті, жаранлар,

Толық

Миркамалалдин ишанға

Пірлерден зат едіңіз тиген назар,
Тамаша жүрген жерің болған базар.
Қасиет кәріптіктен (ғарібліктен) пайыз тауып,
Тәбиб болдың дауасыз дертті жазар!

Толық

Жантемір қажы

Айтпаймын мен бұл сөзді тіпті тектен,
Келеді бір жел гулеп аспан көктен.
Ішіме сақтауыма сөз сыймайды,
Жүйрік боп озғаннан соң Сүйіндіктен.

Толық

Нүсіпхан

Бастайын: "Бисмилла!" — деп, сөздің басын,
Бір Алла әр пендесін өзі оңдасын!
Жамиғат, құлақ салып тыңдасаңыз,
Айтайын Нүсіпханның бір қиссасын.

Толық

Шонтыбай қажы

Ассалаумағалейкум, ай, Қажеке!
Медине, құтты болсын, бардың Мекке,
Қыл-көпір ол, сираттан өткендей боп,
Сау кайтып есен-аман келдің жеке.

Толық

Ықылас сүресі

Құдайға шексіз шүкір, сана сансыз
Өлім хақ, ол келеді бір күн аңсыз.
Алланың бірлігіне тәсбих айтар
Жаралған күллі ғалам жанды-жансыз.

Толық

Сүлеймен мен Ібіліс

Құдайдың құлшылығы бізге парыз,
Жалғанда құтылмасақ болар қарыз.
Пайғамбар тақ Сүлеймен бір күндерде
Аллаға бір сөз айтып қылды арыз:

Толық

Төрттағандар

Біреу - өлі, біреу - тірі: "Ал" мен "Бердің",
Мал қашты уысынан һәмматлы ердің.
"Шықбермес Шығайбайға" тұрақтады,
О дағы біліп : "ал"-ды берген жердің.

Толық

Көрінбес

Көрінбес өз көзіңе, тіпті өз бойыңа:
"Өзімді-өзім білемін!"- деуді қоюыңа.
"Өзімді-өзім білемін!"- деп ойласаң,
Адасқан айдалаға бүл бір диуана.

Толық

Мешіт зары

Бір мың тоғыз жүз және он үште жыл,
Жылдың атын биылғы сиыр деп біл.
Он төрті апрельдің сөйлеген сөз
Мешіт пен медреседен бір шыққан тіл.

Толық

Өнерпаз

Өнерпаз қара жерге салар қайық,
Жаһаннан алар тағылым, қанат жайып.
Әр жердің тамашасын көзбен көріп,
Жастықта сайран етер болып ғайып.

Толық

Бұлақ көзі

Шығады: "асыл - тастан, өнер - жастан",
Тәрбие тәуір болса әуел бастан.
Мысалы ғылым таппақ сол секілді:
Бұлақтың бітіп жатқан көзін ашқан.

Толық

Дауасыз дерт

Ағайын барды күндеп көре алмайды,
Жоқ болса, жомарттық қып бере алмайды.
Кәнеки, бермегенің сол емес пе,
Білмеген-білген тілін неге алмайды?

Толық

Мұсылманның сипаты

Өтінейін, достарым,
Хош тыңдаңыз - бисмилла!
Мұсылман кім, кәпір кім,
Айырушы(айрғұшы)- бисмилла!

Толық

Ғибрат өлең

Дүние малын тамам ғып,
Қарын көзі тойған жоқ-ты,
"Сонда пенде- ойлады (айлады) Мұса,
- Құлағына алған жоқ-ты!"

Толық

Дүниеге жарасады күн менен ай

Дүниеге жарасады күн менен ай,
Бұл заман да тұра бермес бұрынғыдай.
Мысалы бұл дүниені мен айтайын,
Теңелер бір заманда кедей мен бай.

Толық

Өлім алдындағы хал

Қаламды, жазайын деп, алдым қолға,
Қатесі болса сөздің, Құдайым оңда!
Азырақ адам халін мен сөйлейін,
Жамағат, шала тыңдап, ғапіл қалма!'

Толық