Өлең, жыр, ақындар

Жолбарыстың жүніндей

Қайсы арманның түбіне ғұмыр жеткен,
Артта қалды күндерім дүбірлеткен.
Күреңдеймін, байқасам, көп шабылып,
Қырқа­жонды, бел­белес, күдірді өткен,

Толық

Бір құдайға белгілі

Залалы жоқ иненің жасуындай,
Заман қайда тауымның асуындай?
Суыртпақтап сұрасаң тарқатайын,
Жасырып ем сырымды жасырудай.

Толық

Ауырғанда

Мазам кетіп барады, мазам кетіп,
Мазақ етіп жүре ме қазам жетіп?
Тым болмаса жабдығым түгел емес,
Табақ тесік, қасық кем, қазан кетік.

Толық

Арпалысқан ессіз тобыр

Күміс тиын жылтыраса арасынан қоқырдың,
Екі көзі шамдай жанар сығырайған соқырдың.
Арпалысқан ессіз тобыр елең етіп еңкеймес,
Алтын басың домаланса астында ойран­топырдың.

Толық

Ел қыдырған есекдәме

Ғазал жазып күңіренгенмен мен емеспін Науаиы,
Бұл қазаққа қысылғанда қара өлең ғой оңайы.
Ел қыдырған есекдәме енді уызға жарытпас,
Беріш емшек бедеу сөздің келгенменен нобайы.

Толық

Илеуінен ұзап шықса

Мейірімге жарытқанда жаратушы аз ғана,
Малта тасқа қына бітіп, шаш шығады тазға да.
Қыр желкеге қырсық мінер ел ішінде көбейсе
Телмеңдеген кәрі шал мен өңмеңдеген бозбала.

Толық

Сайтан шақыру

Сиқыңнан шошыр тірі адам,
Кім сенен залал күтпеді?
Пәтшағар, шындап сұранам,
Бар болсаң егер, шық бері!

Толық

Семейдегі сөз

Шақырған сауыққа да, сайранға да,
Дүние неге теріс айналды, аға?!
Әкенің қасиетін біле бермес
Шешенің уызына тойған бала.

Толық

Мен байғұсты мүсіркесе

Бар қазаққа жөн сілтейтін болмасам да ұлы Абай,
Анда­санда шолтаң қағып, сөйлеп қоям шыдамай.
Үрей толы сұрқай тірлік басқан сайын аяқты,
Шошытады қарақшы мен ұры бұққан жырадай.

Толық

Қожанасыр әулиедей

Тірлігімді талатпаққа екі өкпесін зар қысқан,
Босағама қабаған ит байлап кетті сан дұшпан.
Сыртқа шықсам алдарқатып сүйек­саяқ тастаймын,
Мысық пенен тышқандаймыз күндіз­түні аңдысқан.

Толық

Елестейді көзіме

Төрт түлігім дін аман, сау тұрғанда,
Тіске басар талшығым таусылған ба?
Төлдерімді сақтай гөр, киелі ата,
Топалаңнан, түйнектен, аусылдан да.

Толық

Ой, Алла!

Сенейін бе, сенбейін бе, ой, Алла?!
Сұмдық көрдім, түсімде емес, ояуда.
Мысық біткен жолбарысқа айналып,
Арыстан боп ақырады қоян да.

Толық

Кер заманда

Ұлар шулап үрейленсе, ұлы таудан аң қашар,
Ін түбінен індет шықса, іргесіне жалғасар.
Кер заманда бағыланның борсық сорып құйрығын,
Кер сиырдың емшегіне сұр кесіртке жармасар.

Толық

Шығар есік таппасаң

Ей, көңілім, қайғырма ағып өткен ай­жылға,
Қашан мұрттай ұшқанша табаныңды тайдырма.
Алма мойын алдында дайын тұрса иіліп,
Қылыш тисе қолына бас алады маймыл да.

Толық

Күн астында сауғала

Ей, тізгінсіз арпалысқан дүлей, мылқау, тасқындар,
Шырт ұйқыдан шошынғандай қайда тулап қаштыңдар?
Мөңкігенмен, жөңкігенмен барар жерің белгілі,
Байқасаңшы, байғұстар­ау, жұтып қояр аш құмдар.

Толық

Сырын бермес сұм жалғанда

Сырын бермес сұм жалғанда шынайы жоқ достасқан,
Тірі жәндік тыным алмас бір­бірімен қастасқан.
Адам менен аң қылығы тіл табыспай тұрмайды,
Оянғанда жыртқыш сезім хайуандықпен астасқан.

Толық

Тойған торай есінесе...

Қара судан қаймақ алып, қамын ойлап құрсақтың,
Күннен­күнге асып түсті бір сатқыннан бір сатқын.
Сауысқандай жан­жағыма жалтақтаймын – тым сақпын,
Күштілерге – дәрменсізбін, тістілерге – жұмсақпын.

Толық

Бақ мөлшері – бармақтай

Бұл фәниден қайтпаған қай пенденің меселі,
Шашымнан көп санасам шырмап алған кеселі.
Бақ мөлшері – бармақтай, Тәңірі кімге жеткізер,
Соры бар жұрт қаншама маңдайында бес елі.

Толық

Түсімде ылғи қаңғып жүрем

Күннен­күнге құбылады замананың түр­түсі,
Бұлаңдаса, мың алдаса уақыттың қу түлкісі.
Көне тарих ақырады әлсін­әлсін оянып,
Қызыл иек кәрі арыстан азуда жоқ бір тісі.

Толық

Дүние елесі

Қатер күтіп қалтыраған сарайынан патшаның,
Тыныштығы тоналмаған қосың артық шап­шағын.
Жер жыртығын жамайтұғын жезтырнақтан тусаң да,
Сау қалмайды салған басың саудасына ақшаның.

Толық

Тәтті іздеген таңдайым

Сөз тәттісі – ақынның тілі ұшында,
Май тәттісі – қарынның құрышында.
Жарқанаттың ұясы – жарқабақта,
Ұлар құстың мекені – ұлы шыңда.

Толық

Жұрағатым ит қосады

Мен емеспін елден ерек сүйген құлы Алланың,
Өмір өзі есептейді бергені мен алғанын.
Аузымды ашып аңырғанмен аспан жақтан түк түспес,
Саясында жатқан жоқпын мәуелеген алманың.

Толық

О, тағдыр!

Жаратқанға не жазып ем мен бейбақ,
Қайда барсам, қара боран – шөлді аймақ,
Құландайын құлап едім кұдыққа,
Құрбақалар құлағымда салды ойнақ.

Толық

Қашан тұзақ түскенше...

Қашан тұзақ түскенше сөйле, тілім,
Баба аруағы бермейді кейде тыным.
Рахаты өзінен аспаған соң,
Тастап кеткен соңына бейнетімін.

Толық

Бұғауда қызыл тілім

Сарғая сартап болған сүйегі ыстан,
Мен де бір домбыра едім тиегі ұшқан.
Бұғауда қызыл тілім бұлқынғанда,
Бақсыдай аласұрдым ие қысқан.

Толық

Жақсылыққа зар болып

Аспан мен жер ортасында біраз ғұмыр кешірдім,
Әлсіреген үміт отын мың жағып, мың өшірдім.
Құрқылтайдың ұясындай қалтыраған бұтада,
Жел аударған қара қосты әр төбеге көшірдім.

Толық

Жұлдыздың жұмыртқасындай

Торғайдай миым тобықтай түйін түйе алмай,
Жастығым кетті сағымға сіңіп қиялдай.
Көшені кезген тәжіктің қайыршысындай,
Күндерден қайыр сұраймын енді ұялмай.

Толық

Қияметтің көпірі

Тарбағатай – туған жерім, алыс қалды ар жақта,
Шыдар ма екен буған белім зілден ауыр салмаққа?
Құлақ салмас керең дүние мендей мұңлық заржаққа,
Кімге барып шағынамын, жыламасам аруаққа?

Толық

Астау туралы

Шықсаң да шың басына аспандаған,
Қия ма ата мүлкін тастауға адам?
Оралып туған жерге барғанымда,
Жолықты бабам шапқан астау маған.

Толық

Тескен таудың ар жағында

Бұланайдан үлкен тау болмас,
Бұланнан үлкен аң болмас.
Қазақ мақалы
Жүргеніммен қарайып басым аман,

Толық

Қоштасу

Қош­есен бол, кіндік қаным тамған жер,
Кім болғаны сені ұмытса жалғанда ер?
Жүрегімді жібек жіптей кеміріп,
Өле­өлгенше қара күйе – арман жер.

Толық

Оны жоқтап...

Шулайды әлі, шулайды әлі, шулайды,
Шулайды әлі сыңсығандай ну қайғы.
Қара ормандай қаптап өскен келешек
Омырауын көз жасымен улайды.

Толық

Көздің жасы

Уайым – у,
Ұрттаса ащы кім-кімге.
Ессіз әлем ес жияр ма, бір күнде?!
Мен сүйеніш бола салам несі бар,

Толық

Жағалаудағы жыр

Жұлдыз болсам мен егер,
Аспанға алаңдамай,
Асығып ағар едім саған қарай...
Көк Каспий,

Толық

Бөтендік

Уақыт қайдан бағаласын құнымды?
Кеміреді кетік етіп ғұмырды.
Жын біткендер жер бетінде ойнап жүр
Аспанша айтқан түсіне алмай тілімді!

Толық

Таңжарық

Құс жолында қозғалады әз оттар,
Күн астында қасірет бар, ғажап бар.
Шаңырағын күнге ұқсатып көтерген,
Мағжан сынды қазақтар...

Толық

Сөзтүкпір

Сөз еді...
Жанымның өзегі!
Ол жайлы сүйкімді естелік
Есімді кезеді.

Толық

Көктем

Қалай қалың,
Жүрсің бе аман, текті адам?
Осы сені іздегенде, кеудемде,
Жүрек емес, сыздауық бар деп қалам...

Толық

Терезе

Естелігім мамықтай ма,
түсі аппақ?!
Албырт шаққа барғым келді
Алқызыл гүл құшақтап.

Толық

Астана

Самұрықтың қанатынан сау етіп,
Қиял тамды санама!
Хан тоқтаған Қараөткелге тәу етіп,
Тізе бүкпей, бола ма?

Толық