Өлең, жыр, ақындар

Сонау бір, сонау келер замандарда

Сонау бір, сонау келер замандарда,
Ақыл-ой, асып-тасып адамдарда.
Болмастан сараңдар да, надандар да,
Жағымсыз, жарты ауыз сөз таппас ешкім,

Толық

Қарыма талдан құрық ілмедім бе

Қарыма талдан құрық ілмедім бе,
Жапанда жылқы бағып жүрмедім бе?
Қырық құлаш қыл арқанмен қауға тартып,
Ақжем ғып алақанды тілмедім бе?

Толық

Біреудің мен де сендей балқаймағы

Біреудің мен де сендей балқаймағы,
Балбырап бал татыған таңдайдағы.
Өзімнен төмен біреу ту ұстаса,
Жүр шығар маңдайымның жанбай бағы.

Толық

Қаптаған, қайда барсам, қара халық

Қаптаған, қайда барсам, қара халық,
Екі аяқ, төрт дөңгелек барады алып.
Шаттансам бірін көріп, біреулерден,
Қалады жан-жүрегім жараланып,

Толық

Кіл маржан көкке себелеп

Кіл маржан көкке себелеп,
Сүмбіл түн шым-шым жетті де.
Үкідей үлпек ебелек,
Бұйықты шыққа бөкті де.

Толық

Көзімнен ұшып кетсең де

Көзімнен ұшып кетсең де,
Көңіліме маза бермедің.
Ақ жауын болып төксем де,
Атырау болып шөлдедім.

Толық

Мейлі, мені өздеріңнен төмен көр

Мейлі, мені өздеріңнен төмен көр,
Бұл сөзімді, бірақ бекер демеңдер.
Ұрпақ үшін біздер жүрген мына жол –
Жер бетіне жазып кеткен өлеңдер.

Толық

Ыдырыс Сағынтаевқа

Ей, аға! Жаны жап-жас асқақ едің,
Алқынбай жетпіс деген жасқа келдің.
Ғылымның ғарышында жұлдызың тұр,
Тыңнан жол «тәуекел» деп бастап едің.

Толық

Жағам деме маған қара күйені

Жағам деме маған қара күйені,
Құста – аққу, адамда – ақын киелі.
Аққу исе айдын көлге мойынын,
Ақын басын тек халқына иеді.

Толық

Балам, құмар бола көрме ащыға

Балам, құмар бола көрме ащыға,
«Ащы» қазір дүниеде тапшы ма?
«Арманы көп ақын» дейді сені жұрт,
Арманы жоқ ақын болу жақсы ма?

Толық

Әркімнің көңілі өзіне патша деген

Әркімнің көңілі өзіне патша деген,
Басынба, байқап сөйлес басқаменен.
Кісімсіп кеуде қаққан біз кінәлі,
Біреулер қашса сенен, қашса менен.

Толық

Жаңа жылға тілек

Тілек бар саған айтар, Жаңа жылым,
Жаңа жыл белесінде жаңа жырым.
Аспандап енді-енді барады үнім,
Айтпастан саған бүгін тілектерін,

Толық

Алаңдайды көңілім, алаңдайды

Алаңдайды көңілім, алаңдайды,
Елде қалған еңкейген анам жайлы.
Бұғанасы қатпаған балам жайлы,
Әлде қандай күйде деп қорыққан кезде,

Толық

Көктем саздары

Көбесі жердің сөгіліп,
Жырадан жылға тараған.
Тамыры талдың көрініп,
Өріліп түсіп жағадан.

Толық

Ақандай сері жоқ па?

Ақандай сері жоқ па ән салатұғын,
Ат жоқ па Құлагердей шабатұғын.
Құлагер десе қысып тақымымды,
Әнінен болдым ауру табатұғын.

Толық

Айналдым, ата мекенім

Айналдым, ата мекенім,
Жыл құсы саған екенмін.
Қанатым талып жетемін,
Қия алмай қайта кетемін.

Толық

Шалқысаң – бірге шалқыдым

Шалқысаң – бірге шалқыдым,
Балқысаң – бірге балқыдым.
Біреуге сәуем тимесе,
Тиген жоқ жанға салқыным.

Толық

Ақын қызға

Өртеді-ау өлеңдерің өзегімді,
Дат, құрбым, берші менің кезегімді.
Кептелген көмейіңе сөз атымын,
Жүрегім айтпасаң да сезе білді.

Толық

Шаршаттым білем

Шаршаттым білем, шақырусыз келген қонақтай,
Қабағың шытпа, жіберсең, жібер, жолатпай.
Басымды мен де иілмес жерде иіппін,
Жігіттік қайда, жігіттік қайда болаттай?

Толық

Жақсылығың – жаныңның жапырағы

Жақсылығың – жаныңның жапырағы,
Желексіз бақ не жеміс татырады?
Жақсылығы ешкімге жоқ адамдар,
Күн батырып, қалай таң атырады?

Толық

Өзімді өзім ұқпадым

Өзімді өзім ұқпадым,
Діттеген жерден шықпадым.
Құлаштар кезде құлшына,
Құлдилап құзға ықтадым

Толық

О, Алыпсоқ, білесің бе, қалды қанша ғұмырың

О, Алыпсоқ, білесің бе, қалды қанша ғұмырың,
Мойынында темір шынжыр, түні бойы ұлыдың.
Тұнып тұрған тыныштықтың тереңінен сыр тартып,
Мен де отырмын, тозса дағы, «тозбады, деп, жұлыным».

Толық

Қармағыма түс, демен, алтын балық

«Қармағыма түс, демен, алтын балық»,
Түссе болды ақ сазан жарқыл қағып.
Қарашығым қадалып, қалытқының,
Күні бойы отырмын қалпын бағып.

Толық

Заман түзу, заң түзу, жарасымды бәрі де

Заман түзу, заң түзу, жарасымды бәрі де,
Түзу бірақ жүрмейтін адамдар бар әлі де.
Біреулері біреуді құлатуға құмартса,
Құлағанды біреуі итереді әріге.

Толық

Көңілім қойды ғой бір жайланбастан

Көңілім қойды ғой бір жайланбастан,
Қарайды-ау жүрегім де майланбастан.
Қаңқылдап қарашада қайтқан қаздай,
Барады күндер өтіп қайран бастан.

Толық

Балам-ау, неткен бақытты, нұрлы заманың

Балам-ау, неткен бақытты, нұрлы заманың,
Шаттыққа толы жанарың, құтты қадамың.
Мекенің мынау, мектебің анау – бәрі сай,
Гүлі боп өсіп келесің Отан-ананың.

Толық

Жан қадірін білдірмеген жастық-ай

Жан қадірін білдірмеген жастық-ай,
Ар қадірін білдірмеген мастық-ай.
Адамдардың, мынау қысқа ғұмырда,
Өзіне-өзі жасап жүрген қастығы-ай.

Толық

Сұрақ еді жанымды мазалаған

Сұрақ еді жанымды мазалаған,
Жауабыңа қанықтым назалы адам.
Бір жаманның өлердей ұяты үшін,
Жан екенсің өзіңді жазалаған,

Толық

Арудай ақ жамылып дала жатыр

Арудай ақ жамылып дала жатыр,
Ай сырғып айдынынан бара жатыр.
Көлбеңдеп көз алдыма көп көлеңке,
Бірде алыс, бірде жақын салады асыр.

Толық

Жеңіс

Жеңіс, жеңіс, жеңді ерлер өлімді,
Жеңіс үшін қаншама қан төгілді.
Қаншама үйдің шам-шырағы ерте өшіп,
Қаншама ердің қабырғасы сөгілді.

Толық

Бірдей емес барлық бейне

Бірдей емес барлық бейне, мүсін де,
Бірдей емес екі қолда күшің де.
Бірдей емес бір сәттегі қозғалыс,
Бірдей емес бір сәттегі ісің де.

Толық

Шыр етіп кіндік қаным тамған мекен

Шыр етіп кіндік қаным тамған мекен,
Ең алғаш тынысымды алған мекен.
Өрілген өзегімнен өлеңімді,
Өзіңе өмір бойы арнап өтем.

Толық

Өлеңім – иықты еткен, биіктеткен

Өлеңім – иықты еткен, биіктеткен,
Өлеңім – күйікті еткен, сүйікті еткен.
Айтайын саған деген өкпе-назды,
Айтсам деп жүруші едім жиып көптен.

Толық

Шалма аяқтан

Шалма аяқтан, келсін шамаң, келмесін,
Көре алмау да – көңілі ояу ерге сын.
Артық кетіп, кем алдым деп күйінбе,
Аларыңды ап, береріңді бергесін.

Толық

Кім де болсаң, қуанам болғаныңа

Кім де болсаң, қуанам болғаныңа,
Болғаныңа, тұғырға қонғаныңа.
Адам түгіл, ағаштың жапырағы,
Табан асты жатпасын жолда мына.

Толық

Сырластым жалпақ елмен де

Сырластым жалпақ елмен де,
Сырластым жаннат жермен де.
Сұрапыл дауыл, селмен де,
Жібектей жұмсақ желмен де.

Толық

Адамдығын өзінің түсінбеген

Адамдығын өзінің түсінбеген,
Кім сөйлесер түйсіксіз кісіңменен.
Ұлыққа да айтамыз кішік бол деп,
Болмай жатып қорқамын ісінгеннен.

Толық

Артықпын демен өзгеден

Артықпын демен өзгеден,
Артықпын десем, надан де.
Кеммін де демен өзгеден,
Кем түссем туа жаман де.

Толық

Табиғаттың заңына бағынасың

Табиғаттың заңына бағынасың,
Кімге бұдан кұтқар деп шағынасың.
Сіңіп кеткен сағымға сайғақтардай,
Күндерінді күрсіне сағынасың.

Толық

Асуын бердің Құлжаның

Асуын бердің Құлжаның,
Ырғағын бердің Біржанның.
Пейілімді туа тарылтпай,
Пейілін бердің мырзаның,

Толық