Өлең, жыр, ақындар

Жаратылыс

Алла – бір.
Барлығынан сол ғана асқан.
Қарасам, ғаламатқа толған аспан.
Жұлдыздар керуен түзеп,

Толық

Таңның алтын шапағы

Бүрмеленіп ірге жақ,
Орын қалып түнге аз-ақ,
Ығыстырып келеді
Үр жаңа күн бір ғажап.

Толық

Нұр

Құтты күн!
Тағы да бір құрметті күн.
Мұншалық күн шапағын нұрлы етті кім?
Лә иләһа иллаллаһ!

Толық

Наурыз тойы

(Наурыз көжеге шақыру)
Наурызкөк құс оралды қанаты ырыс.
Нәзік еді не деген, жарықтық-ай,
Жан мейірімін оятқан жаратылыс.

Толық

Әбдiрахман өлгенде (Арғы атасы қажы едi)

Арғы атасы қажы едi
Бейiстей татқан шәрбәттi.
Жарықтықтың өнерi
Айтуға тiлдi тербеттi

Толық

Қиясбайға

Үстіңдегі киімің,
Киім емес қызыл шу,
Жүрген жерің күнде ду,
Уайым жоқ, қайғы жоқ,

Толық

Тәңірбердіге

Байсып, паңсып,
Көрінгенге бәлсіп,
Өзі ғана келгендей,
Дүниеге жансып.

Толық

Мұқаммаразға

Ауру астан болғанда, дау қарындастан,
Мұқаммараз атандым бала жастан;
Мұқаммараз дейтұғын шайтан аты.
Қандай молда қойды екен аямастан?

Толық

Еріксіз түскен ылдидан

Еріксіз түскен ылдидан,
Еркіңмен шығар өр артық.
Қорлықпен өткен өмірден,
Көсіліп жатар көр артық.

Толық

Туған жер

Өсіп- өнген, кең мекен, туған жерім.
Балалықты басымнан қуған жерім.
Кіндік қаным тамған жер, Атамекен,
Табиғатың, ауаң әсем, ғажап керім.

Толық

Бөстегiм құтылдың, ба Көтiбақтан

Бөстегiм құтылдың, ба Көтiбақтан?
“Күйшiл” деп бабын бiлмей кiнә таққан
Құл табан, кескiл тұмсық Бөстекбайым,
Кiсiге бос берермiн бiр мiн тапқан.

Толық

Бәкизатқа

Бәкизатым, шұбарсың,
Оқуға, өзің құмарсың.
Жазайын мен бәйітті,
Танитұғын шығарсың!

Толық

Қандай қызда ләззат бар жан татпаған?

Қандай қызда ләззат бар жан татпаған?
Сұлуы бұл заманның тек жатпаған.
Он сегіз, он тоғызға келгеннен соң.
Алмасы өкпе болар қол батпаған.

Толық

Айтамын алғыс

Бақытты өмір сыйлағаны үшін,
Алғыс Әкем мен Анама.
Жетектеп бірге ойнағаны үшін,
Алғыс Әпкем мен Ағама.

Толық

Анама арнау

Сәл жабырқап, мұңайған кездерімде,
Сені ойласам қорқыныш жоқ маған мүлде.
Өзің тірі жүргенде жан анашым.
Ауырлықты ешқашан сезбегем де.

Толық

Ұятты мен ұятсыз

Білмейтін бала ұятты –
Ойнауға басы жеткенмен,
Ойлауға басы жетпейтін
Жабайы маймыл сияқты.

Толық

Тəуелсіздік деген не?!

– Тəуелсіздік деген не?!
– Ол бақыт қой əр елге!
Бөтен елге тəуелді
Ел көп əлі əлемде.

Толық

Бəрекелді!

Апасы айтты:
– Жұмсауға жарап қалыпты,
Бүгін Қанат нан əкелді!
Атасы айтты:

Толық

Орманның біз қорғаны

– Орман кімнің орманы,
Кімдер оның қорғаны?!
– Орман – Адам орманы,
Бізбіз оның қорғаны!

Толық

Қарлығаштың ұясы

Біздің үйдің төбесіне
Ұя салды қарлығаш кеп.
Балапандар,
Көресің бе?!

Толық

Көгершінім

Доспыз біздер қанша жылдан,
Оған күнде шашамын дəн.
Сипалаймын мойынынан,
Аяғының шашағынан.

Толық

Атам менің орманшы

«Не жетеді ұшқанға?!
Тамаша ғой, көрейік.
Келіп жатқан құстарға
Ұя жасап берейік.

Толық

Жанашырлық

Ұядағы қарлығаш,
Тұрған жоқ қой алдыңда ас.
Қалған жоқ па қарның аш?
Ұядағы қарлығаш,

Толық

Жанашыр

– Қыңсылайды күшігің
Қымтадың ба үйшігін?
– Бүгін тамақ ішті ме,
Қайда кеткен мысығың?

Толық

Қарлығаштар

Кезек-кезек шөп əкеліп,
Ұлпа жүнді көп əкеліп,
Таңдап алып қия жарды,
Қарлығаштар ұя салды.

Толық

Мамам

– Болсаң егер жаман,
Ұрсатын кім саған?
– Мамам!
– Болар күнде алаң,

Толық

Атам мені мақтайды

Оқып жүрмін «Əліппені»,
Білем барлық əріптерді.
Берші кітап, қағаз, қалам,
Оқи да алам, жаза да алам.

Толық

Ахмет ата

«Бəріне елдің ұнаған
Болды, – дейді – Ұлы адам»
Білмейсіңдер демеймін,
Кім дейсіңдер бұл адам?!

Толық

Ең тəтті мен ең ащы

– Ең, ең тəтті не өмірде? –
Деп сұрап едім мен бірде,
Балалар бірден ойланбай,
Келісіп бəрі қойғандай:

Толық

Жомарттық

Жерге жарық шашатын
Ол ұқсайды Күнге де.
Көңіл кірін ашатын
Ол ұқсайды гүлге де.

Толық

Жақсы бала

Ашуға ырық бермесе,
Кісі сөзін бөлмесе,
Əрі əдепті сөйлесе –
Жақсы бала –

Толық

Кішіпейіл

«Мен-мен!» демей «Біз» десе,
Үлкендерге «Сіз» десе,
Ізетті боп өзі де,
Елден ізет іздесе,

Толық

Намыс

Намыс – алға самғауың,
Қатарыңнан қалмауың.
Сүю Ана тіліңді,
Болу əрі білімді.

Толық

Мейірім

Бəрі құшақ ашқанның –
Нұрын төгіп аспанның
Жерге шуақ шашқан күн,
«Айналдымы» Анаңның –

Толық

Амандасу

Үлкенге де, кішіге
Өте шықпай шалқайып,
Ізет етсең кісіге,
Қалмай ма өсіп, марқайып?!

Толық

Сенім

Аяла ардақ жеріңді,
Тау,
Бау,
Өзен-көліңді!

Толық

Қайырым

Атаңа көмек бердің бе,
Апаңа көмек бердің бе?
Қайырым жасап жүргенің,
Қалқам-ау, онда сен күнде!

Толық

Əдептілік

Көрінгенді сұрайтын,
Бермеді деп жылайтын,
Ұмыт жаман əдетті,
Бала боп өс əдепті.

Толық

Сабыр

Қалаға ол алғаш барғанда,
Түнде таң жылдам атпады.
Оңаша, жалғыз қалғанда,
Ұясына күн батпады.

Толық

Ар

Домбыраны атама
Əперіп ем төрдегі:
Маған берген батада
Атам: «Арлы бол!» деді.

Толық